Verbeter Je Taal – 1
Make love, not war
JOHN LENNON
eg je weides, kuddes, keuzes, waardes? Of zeg je weiden, kudden, keuzen, waarden? Spreek die eerste regel eens hardop uit. Dan hoor je weidus, kuddus, keuzus, waardus. Dat klínkt toch niet?
Zeggen we voortaan ook: verre weidus zijn altijd groener? Of blijven we bij het aloude gezegde dat verre weiden altijd groener zijn?
Wat doen we met geliefde dichtregels waarin zulke meervoudsvormen voorkomen?
Of met vertrouwde kinderliedjes?
Wie goed luistert, hoort dat we die slot-n in het Nederlands niet uitspreken. Iedereen die taalonderwijs heeft genoten, weet dat. De slot-n werd alleen in landstreken met weidse groene weiden uitgesproken, in het Noorden en Oosten des lands bijvoorbeeld. Gaat staatssecretaris Henk Bleker voortaan ook weidus zeggen?
Die stomme ‘n’ lijkt in deze slonzige tijd almaar krachtiger te worden verdreven door het lelijke ‘us’. Gemeentus, vlaktus, groentus, zijdus… Waarom in vredesnaam? Waar komt de ongebreidelde woekering van dat onmuzikale s-meervoud toch vandaan? Het kan zoveel welluidender.
MAKEN
De voorbeelden geven aanleiding tot nóg een opmerking – over het werkwoord ‘maken’. Wie het eigentijdse Nederlands beluistert of leest, stuit meer en meer op de veelal volstrekt overbodige toepassing van dit werkwoord.
We maken van alles, denken we, hoewel we eigenlijk niks meer maken, en alleen nog maar kopen. Toch maken we keuzes, beslissingen, beloftes, wat niet al. Dat is onjuist. We máken geen keuzus, we kiezen, we máken geen beslissing, we nemen een beslissing of beslissen, we máken geen beloftes, maar doen een belofte of beloven iets.
Waar komt dit rare taalgebruik vandaan?
Van het (houterige, academische) Amerikaans dat hoogopgeleiden in Nederland aan de universiteit opdoen en klakkeloos overnemen omdat ze thuis en op school niet meer geleerd hebben op hun taal te letten. Amerikanen doen niet anders dan maken. They make war, they make love, maar daarin hoeven wij ze niet te volgen. The making of… is al een vaste uitdrukking op de kunstpagina’s van de Nederlands kranten, het verschil maken op de sportpagina”s. Bas Dost maakte het verschil….
OPTREDENSSS
Het valt mij ook op hoe, vooral in de kranten, het meervoud om zich heen grijpt. Woorden die in het Nederlands niet meervoudig zijn, of niet behoeven te zijn, zoals ‘rente’ en ‘optreden’, worden ook al van zo’n maffe ‘s’ voorzien.
Men schrijft dat een kunstartiest veel optredens heeft gehad of dat de rentes fluctueren, maar wie zich afvraagt wat de spreker bedoelt, is beter af als hij dergelijke zinnen vertaalt en die kunstartiest dikwijls laat optreden of de rente laat fluctueren. Eén fluctuerende rente is al erg genoeg (één optreden soms ook).
Het lijkt veel werk, dit geschreven Nederlands verbeteren, maar het valt mee. Het is leuker dan puzzelen. Helaas zijn radio en televisie immuun voor deze vrijetijdsbesteding. Maar die kun je uitzetten.
LEES VERDER
WKtS
29 JULI 2012
