RASPOETIN, DEMON DER BOLSJEWIEKEN
Verbeter Je Taal Nog Meer – 55
Geen dief overtrof, geen spion,
hetgeen hij moeiteloos kon…
MARTINUS NIJHOFF: HET UUR U
Frans van Schoonderwalt was een spion. Weinigen wisten het, en wie het wist deed er niet moeilijk over. Bij de Volkskrant, toen links tot in het weerbericht, kon álles.
Frans en ik deelden veel. Behalve onze diensttijd in de jaren zestig onze belangstelling voor sport en literatuur. We waren aan beide verknocht. Niets mooiers, vonden wij, dan éérst voetballen – of je uit de naad fietsen – en dan lezen.
Sport was voor ons een verháál. Daarom wilde je als beginnend journalist op de sportredactie werken. Frans hield het lang vol. Eerst bij het Eindhovens Dagblad, later bij de Volkskrant. Ik gaf er bij Het Centrum in Utrecht meteen na mijn diensttijd al de brui aan. Naïef als ik was meende ik mijn geluk in de wereldliteratuur te moeten zoeken.
Frans zou ook al eerder met de sport zijn opgehouden als hem niet iets heel teleurstellends was overkomen. Hij onthulde het me toen we herinneringen ophaalden aan onze diensttijd.
Slimmeriken
Frans behoorde tot de slimmeriken – net als collega Nico Scheepmaker – die werden uitverkoren om op de SMID, de school van de militaire inlichtingendienst in Harderwijk, Russisch te leren.
Ik had dat ook wel gewild, maar ik moest het doen met een linguaphone-cursus die ik deelde met een Limburgse wapenbroeder wiens duistere voorkomen dat van Raspoetin in de schaduw stelde. Zo kon je er als spion maar beter niet uitzien.
Frans viel minder op. Hij was een kleine bescheiden Brabander die blij was met zijn kennis van het Russisch. De taal gaf hem toegang tot de Russische literatuur die wij allemaal toen hoog in het vaandel droegen, maar niet in de oorspronkelijke taal konden lezen. Zelfs Michael Zeeman niet, al deed hij wel alsof.
We hadden het vaak over de grote Russische negentiende-eeuwers, en dan vooral over Dostojewski die wij heel goed vonden, maar de gezaghebbende slavist Van het Reve niet.
Zijn Russische spreekvaardigheid bracht Frans ertoe om bij Het Parool te solliciteren toen die inmiddels zeer rechts geworden verzetskrant een correspondent in Moskou zocht. De vaardige stilist Van Schoonderwalt dacht dat de baan voor hem geknipt was, maar het werd Karel van het Reve.
LEES VERDER
WKtS
6 JULI 209
DE VOLKSKNAR, nummer 324
Deze serie begint met Heavy Words
