De kunst van het vertalen

WAT NIET BIJDROEG AAN DE VERDIEPING VAN HET GESPREK….

 

Dagstukjes – 245

 

Schlagt ihn tot, den Hund! Es ist ein Rezensent.
JOHANN WOLFGANG VON GOETHE

 

 

In de Haagse bibliotheek was het feest, mét bubbels. De Oostenrijkse schrijver Arno Geiger en diens vertaler Wil Hansen kregen er de Europese Literatuurprijs 2019 voor de roman Unter der Drachenwand, in het Nederlands Onder de Drachenwand.

De laureaten werden geïnterviewd door Arjan Peters, literair redacteur van de Volkskrant, die noch het Duits, noch het Engels machtig bleek te zijn, wat niet bijdroeg aan de verdieping van het gesprek.

De prijs moest volgens Abdelkader Benali, voorzitter van de jury, de aandacht vestigen op het belang van vertalingen in de hedendaagse literatuur die meer nóg dan in de tijd van Goethe een wereldliteratuur is geworden.

Wil Hansen weet daar alles van. Hij betoont zich al jaren een literaire vertolker van wereldniveau. Met een paar aansprekende voorbeelden – hij is ook leraar Nederlands geweest – verhelderde hij hoe lastig vertalen kan zijn. Soms lukt het eenvoudigweg niet om het juiste equivalent in je eigen taal te vinden. Of het is er niet omdat levende talen nu eenmaal enorm van elkaar verschillen en bovendien voortdurend veranderen.

Feestvarken

Het belangrijkste vond het feestvarken de tóón van een vertaling. Die moet in elke syllabe recht doen aan het oorspronkelijke werk.

Arno Geiger stak niet onder stoelen of banken dat Hansen daarin uitzonderlijk goed geslaagd was. Voor een schrijver, zei hij, gáát het daarom, om die toon, dat ritme, die cadans. De muzikaliteit verandert wat je geschreven hebt van ‘écht gebeurd’ in kunst. Zo krijgt je verhaal een betekenis die de zintuiglijk waarneembare werkelijkheid te boven gaat.

Ware woorden, maar of zij bij literair redacteuren en critici in Nederland op vruchtbare bodem vallen, betwijfel ik. Je leest nog maar zelden een recensie waarin een vertaling op haar juistheid en klank – als literair kunstwerk – wordt beoordeeld. Buitenlandse boeken worden veelal besproken door medewerkers die de oorspronkelijke taal niet beheersen – en daardoor de traditie waaraan ze ontspruiten niet kennen.

Je kunt je afvragen wat zulke recensies waard zijn. Niks, zou ik zeggen, het zijn stukkies, op z’n best krantenstukkies die lekker lezen, dat wel.

Wie Arjan Peters met Arno Geiger en Wil Hansen hoorde praten, weet dat een verbetering er bij de Volkskrant voorlopig niet in zit.

 

 

 

LEES VERDER
WKtS
3 NOVEMBER 2019