Ongemakkelijke schoonheid

 FOTO IN DE VOLKSKRANT

Dagstukjes – 130

 

in deze tijd heeft wat men altijd noemde
schoonheid schoonheid haar gezicht verbrand

LUCEBERT: IK TRACHT OP POËTISCHE WIJZE…

 

isdadige sukkels schoten met een Boekraket drie jaar geleden de MH17 aan flarden. Er stierven 298 mensen. Om de toedracht beter te kunnen begrijpen werd het vliegtuig zo goed en zo kwaad als het ging weer in elkaar gezet. Ik vind het – op de foto in de Volkskrant – een mooier kunstwerk dan de objecten waaraan welopgevoede ouderen zich tegenwoordig in de openbare ruimte menen te moeten vergapen.

Waarom intrigeert dit beeld mij zo?

Omdat ik er de geschiedenis van de MH17 aan aflees, een tragedie die hier haar misvormde gezicht in de treurige nasleep laat zien.

Maar er is meer te zien: er is óók een onwelgevallige waarheid van karakter veranderd. Ze is boven de materiële realiteit van het hic en nunc uit naar het niveau van de esthetica getild en tot op zekere hoogte tijdloos geworden, kúnst.

Het één is veranderd in iets anders, dat om een reactie, een houding, een antwoord vraagt, om betekenis, het mysterie van de metamorfose die wij door Ovidius hebben leren kennen.

Rainer Maria Rilke schrijft in de Elegieën van Duino – en Harry Mulisch gebruikte de regels als motto voor een boek waarvan ik de titel ben vergeten: ‘Want het schone is niets dan het juist nog door ons te verdragen begin der verschrikking.’

Stockhausen

Ik moest aan de superieure Duitse componist Karlheinz Stockhausen denken die het na de aanslag op de Twin Towers zwaar te verduren kreeg omdat hij gezegd had dat hij de huiveringwekkende vernietiging ook mooi had gevonden, een kunstwerk.

De Braziliaans fotograaf Sebastião Salgado die meer dan wie ook het menselijke lijden wereldwijd heeft vastgelegd, kreeg stelselmatig te horen dat zijn foto’s mooi waren – wat ze zijn, maar niet mocht.

Leed en schoonheid mogen niet met elkaar in verband gebracht worden. Zoiets heet een taboe. De eigentijdse moraal wil zuivere gevoelens, die niet bestaan en het daardoor afleggen tegen een nogal platte sentimentaliteit waarin we dank zij de media bijkans zwélgen.

Maar de wrede werkelijkheid neem je haar schoonheid niet af, ook al dichtte Lucebert alweer lang geleden: ‘in deze tijd heeft wat men altijd noemde schoonheid schoonheid haar gezicht verbrand’.

Als ik directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam was, zou ik proberen het wrak van de foto een ereplaats te geven onder de gedateerde avant-garde van de bejaarde Fuchs.

5 JULI 2017
WKtS
LEES VERDER