Wang

ARABISCHE TEKST GEKALLIGRAFEERD DOOR JOOP MOESMAN

 

Verbeter Je Taal Nog Meer – 24

 

Christenen, Joden, Parsen, Moslemin,
zij dolen allen; voor wie toe wil zien,
vervalt de ganse mensheid slechts in tweeën,
twee soorten enkel worden er ontdekt:

intelligente mensen zonder vroomheid
en vrome mensen zonder intellect.
J.H.LEOPOLD: VERZEN

 

k heb me vaak afgevraagd in hoeverre de grote monotheïstische godsdiensten die we kennen, het jodendom, het christendom en de islam, van elkaar verschillen. Wat vraagt het ene geloof van zijn gelovigen. Wat het andere? Wat mag bij het ene wel en bij het andere niet? Wat zijn de gevolgen voor een samenleving die met deze gelovigen rekening moet houden? Waarom vechten ze alle drie om hetzelfde been? Is het een wedstrijd?

Om nóg akeliger heksenspinsels te vermijden liet ik de gelovigen in hun eigen vet gaar smoren en verdiepte me thuis bij de haard op mijn eigen houtje in de bijbel, de tanach en de koran.

Mijn godsdienstige vuurtje smeulde al een tijdje, maar wakkerde in deze herfstvakantie plotseling aan toen mijn kleinkinderen kwamen logeren en we besloten naar Utrecht te gaan, naar het Catharijneconvent. Daar waren de drie wereldgodsdiensten pedagogisch verantwoord in een mooie tentoonstelling samengebracht: Heilig Schrift.

Veel – en zelden vertoond – fraais aan boek en manuscript werd ons deel.

In de trein terug begon ik – terwijl mijn kleinzoons zich verloren in spelletjes op hun smartphone – de koran te lezen die ik in het museum had gekocht omdat het een nieuwe vertaling betrof, die mij beloofde zelfs voor mij leesbaar te zijn. En inderdaad, voordat ik weer in Amsterdam was, had ik een kwart van de koran gelezen en veel bijgeleerd over de islam.

Waarom, dacht ik, liggen deze religies eigenlijk van meet af aan met elkaar overhoop als ze alle drie min of meer dezelfde goddelijke openbaringen aanhangen? Vanwege de verschillen natuurlijk. Subtiel, maar onmiskenbaar. Zo las ik in mijn nieuwe koran: ‘En als iemand geweld tegen u gebruikt, gebruikt dan ook geweld tegen hem in dezelfde mate waarin hij geweld tegen u gebruikt….’ Maar van mijn bijbel-onderricht lang geleden herinnerde ik mij dat je je vijanden lief moest hebben: ‘Wie u op de ene wang slaat, keer hem ook de andere toe…’

Zou het geen zegen zijn, meneer Van Haersma Buma, meneer Asscher en meneer Aboutaleb, als u al die gelovigen van u eens vraagt om eindelijk elkaars heilige boeken eens te gaan lezen? En doe zelf mee.

 

 

 

LEES VERDER
DE VOLKSKNAR
ZIE OOK MOSKEE

WKtS
25 OKTOBER 2016

 

Op dit stukje reageerde mijn oude collega Maurits Schmidt (de Volkskrant, Het Parool) met de volgende ontboezeming.

Schaakkampioen

Het is namelijk zo, Willem, dat de Joodse godsdienst zich onderscheidde van de omliggende door te preken: ‘Oog om oog, tand om tand’. Dat was een verregaande vorm van pacificatie, want tot dan toe gold: Jij slaat er een van mij dood? Wraak! Ik sla ze allemaal van jou dood. Die vendetta kennen we her en der nog wel. De joodse godsdienst drong dit dus terug door de zeggen: jij slaat een van mij, ik sla een van jou. niet meer, niet minder.

Jezus ging inderdaad een beduidende stap verder door nog pacifistischer te worden: ene wang, andere wang. Een manier om de tegenstander in z’n hemd te zetten, dunkt me: innerlijke sterkte tegenover geweld. Dat is het essentiële verschil tussen OT en NT, tot uiting gekomen in humanisme versus theocratie. Nooit echt gelukt, geloof ik.

Islam belijdt op papier de joodse gedachte, maar ook dat is daar al helemaal niet gelukt. Komt ook door de zendingsgedachte die in de islam nog sterker is en met geweld gepaard mag gaan, erger dan in het christendom, terwijl de zending bij joden geheel afwezig is, wat hen weer veel vreedzamer maakt. Zij manifesteerden zich, wat mij betreft, als zout der aarde, alomtegenwoordig tot ergernis van wie alomtegenwoordig meenden te zijn.

De manier waarop het vrije westen nu stelselmatig alles wat IS is wegvaagt, is wel het alleromgekeerdste van wat ze allemaal preken. Zelf heb ik laatst gepreekt: moeten we van onze islamitische medemens verwachten dat ze binnen dertig jaar ophouden met clitoridectomie tot en met handen en hoofden afhakken, wetende dat ze zeshonderd jaar achter ons aanlopen? Wat deden wij tijdens de kruistochten (en daarvoor, en daarna)? Het is nu al zo dat de klantjes hun zwarte geblindeerde Golfje zodra de kinderwagen daarom vraagt verruilen voor een Opel Stationcar. Geef ze nog honderd jaar, en we hebben geen kind meer aan ze.

Maar ja, tegen die tijd heeft Trump de aarde al weggevaagd, dus ach…. het blijft een strijd tussen het armageddon en de hemelse zaligheid, Beëlzebub en Gabriël. Tot de einduitslag mag ik graag doormodderen als mens; ik ga maar en ben. Vergeet uiteindelijk nooit dat het OT begint met de woorden: In den beginne was de aarde woest en ledig, en het NT (bij Johannes) begint met de woorden die mij (opnieuw) in alle vezels tot de religie als leidraad hebben bepaald: In de beginne was het woord. De logos, jawel. De rede. Moeder van alle logica. Besef dat zonder het woord er niets is, NIETS. Alleen het woord regeert. Wat niet benoemd kan worden bestaat voor niemand.

Jezus is dan ook de eerste atheïst: weg met de metafysica, weg met de transcendentie. Alleen het menselijk woord bepaalt wat waar is en wat niet. Daarbuiten is alles ongekend. Het atheïstisch humanisme van Jezus van Nazareth (‘Ik ben de zoon des mensen, niemand komt tot de vader dan door mij’. Mijn uitleg: alleen door mens te zijn ben je goddelijk. En ja hoor: ik ben een god in ‘t diepst van mijn gedachten, die gozer had ‘m te pakken) is de tweeduizend jaar oude, door Erasmus en Kant verfijnde norm waarmee we tot dusver vooruit moeten en kunnen. En dan hebben we alle Oosterse en andere culturen nog even buiten beschouwing gelaten. De islam, een zeshonderd jaar na Jezus gesticht zijpaadje gebaseerd op de verering van een bastaardzoontje van Abraham, aldus dik tweeduizend jaar cultuur gemist hebbende en dus meer dan zeshonderd jaar op het christendom achterlopend gemakzuchtig zoethoudertje met vijf maal per dag een kleedje zonder varkenspootjes, waar je verder niet bij hoeft na te denken: hou jij ze nog dommer, hou ik ze nog armer, heeft daar niets meer aan bijgedragen behalve bron zijn voor erger dan dierlijk geweld en mensen nog dommer en tammer houden dan het gristendom doet.

Zo simpel is het eigenlijk. Baäl, Mozes, Jezus, Erasmus, Kant en Swaab, dat wil zeggen wijzelf allen, de menselijk geest, vormbaar, kneedbaar, veranderbaar. Geen schaakkampioen die het ooit nog wint van de computer.

Uw dw,

MAURITS SCHMIDT
Journalist

LEES VERDER