GIOVANNI BOCCACCIO: DE MULIERIBUS CLARIS [1]
Verbeter je Taal Nog Meer – 53
Een denker dacht met zacht misbaar
twee gedachten bij elkaar
LEO VROMAN: DE TWEE GEDACHTEN
aarom doet de ene mens de andere na? In de Renaissance werd het een aankomend kunstenaar aanbevolen. Kijk eens hoe die vakman het aanpakt, doe hem dan na, en probeer hem ten slotte te overtreffen.
Die manier van werken heeft veel opgeleverd.
Tegenwoordig trekken we ons van de eerste regel niets meer aan. We kijken niet meer hoe de vakman te werk gaat, leren niet van zijn kunde, kennis en ervaring, nee, wij beginnen meteen met regel twee. We bootsen na, we bootsen graag na, we bootsen in Nederland heel veel na, maar – de conclusie ligt voor de hand – zo komt er van dat overtreffen natuurlijk niets terecht.
Wie om zich heen kijkt ziet, althans in Nederland, overal die zucht tot naäpen. Het wreekt zich in onze manier van schrijven en spreken. Het hangt van de clichés aan elkaar. Zelfs in de betere kranten. Je kunt geen stukje meer onder ogen krijgen of je leest dat er het een en ander wordt afgetrapt. Verkiezingen, een festival, kan niet schelen wat, als er ook buiten het voetbalveld maar getrapt kan worden.
Langzaam maar zeker, merk je als kritische mediagebruiker, dat er ook steeds meer begint op te tellen. ‘Dat telt niet op,’ hoorde ik Petra Laurentien Brinkhorst een paar keer zeggen bij Pauw.
Laurentien is met een prins van koninklijken bloede getrouwd en mag zich dus – hoe feministisch – prinses noemen. Is ze daarom armoede-deskundige? In die hoedanigheid mocht ze op de televisie allerlei zaken ter sprake brengen die maar niet wilden optellen.
Zaken die optellen – veel gekker moet het niet worden.
Maar gekker wordt het wel. Ik kom de uitdrukking steeds meer tegen. Dat iets niet optelt. Afgetrokken wordt er nooit.
Steeds potsierlijker wordt ook het gebruik van de meervoud-s die de meervoud-n uit de Nederlandse taal lijkt te verdrijven. Liever gemeentus, dan gemeenten, liever weidus dan weiden, liever methodus dan methoden. Een kop in de NRC vertelde me zelfs dat iemand verkeerde gedachtes had.
Gedachtes. Godsammekrakepitte…
Verplaats ik me voortaan in gedachten naar al die arme kinderen die voor prinses Laurentien op school en thuis goed moeten leren lezen en schrijven of doe ik dat in gedachtes?
Weet Laurentien niet dat die kinderen net als zij en misschien wij allemaal wel het liefst alleen maar gewoon naäpen? Zonder gedachtes.
Irritante amerikanismen zijn daar ook een voorbeeld van. Wat je tegenwoordig niet leest aan ‘gerelateerds’ en ‘gedrevens’ – en dat laatste dan niet in de oorspronkelijke Nederlandse betekenis, maar als vertaling van het Amerikaans campus-jargon ‘driven‘. ‘Klimaatgerelateerd’, ‘gezondheidgerelateerd’, ‘onderwijsgerelateerd’, of – net zo makkelijk: ‘klimaatgedreven’, ‘gezondheidgedreven’, ‘onderwijsgedreven’ – mediataal.
Probeer het maar te begrijpen.
WORDT VERVOLGD
WKtS
3 MEI 2019
[1] Pagina uit het manuscript van De mulieribus claris, het boek
van Giovanni Boccaccio over beroemde vrouwen, uit 1361/1362.
