Dodelijke Werkgelegenheid

Over wapens en wapenhandel – 1

 

apens. Je leest erover. Je ziet ze in krimi’s. Soms kuiert er een politieman voor je met een gun op zijn heup (hé, blauw op straat). Maar wat weet je ervan? Wat weten we van wapens?

Wie op de televisie beelden ziet, uit Irak, Libië, Syrië, Afghanistan, Israël, Egypte of Nigeria, is er getuige van hoe ze gebruikt worden. Het is daar oorlog, maar wat je getoond wordt noemen de media ‘conflict’, ‘opstand’, ‘verzet’ en zelfs godbetert ‘lente’.

Als er wapens in het spel zijn worden de dingen zelden bij hun naam genoemd. De omvang van het kwaad dringt dan ook nauwelijks tot ons door. Ja, we horen de achteloos uitgesproken woorden, bombardement, clusterbom, mortiergranaat, kalasjnikov, maar we weten niet wat ze inhouden, noch uit de krant, noch uit ondervinding. Toch is het heel eenvoudig: Vernietiging, vernietiging van mensenlevens, vernietiging van mensenlevens op grote schaal, daar staan die woorden voor.

Al het geweld dat de media dagelijks, wat zeg ik, elk úúr, elke minuut, elke seconde aan ons doorgeven, hangt rechtstreeks samen met de bedrijfsmatige ambities van de wapenfabrikanten – en hun aandeelhouders – in Amerika, Engeland, Zweden, Frankrijk, Nederland, België, en nog zo wat westerse landen, waarbij tegenwoordig een imperium als China met steeds groter machtsvertoon gezellig aanschuift.

Pil van Drion

Economisch gezien is het vervaardigen en verkopen van wapens buitengewoon lucratief. Avontuurlijke kooplieden, CEO’s, boeven, dictators en andere wereldlijke leiders zijn er steenrijk mee geworden. Als je leest hóe rijk, dan duizelt het je. Als je leest hoevéél wapens er per jaar worden geproduceerd, dan duizelt het je nog meer. Als je leest waar ze heengaan, wat ze aanrichten en waaróm, dan ga je spoorslags op zoek naar de pil van Drion, ja, sorry, maar de effecten van het meedogenloze wapengeweld in landen overal ter wereld vallen nauwelijks onaangedaan te verwerken voor iemand die gewend is zijn verstand te gebruiken en gelooft in een vreedzamer wereld. 

Die wapens gaan overal heen, maar om deze generalisatie – in overeenstemming met de bevindingen van Andrew Feinstein (foto) in zijn boek Handelaren des doods – al meteen enigszins te nuanceren: ze gaan vooral naar dictators die de strijd met hun vijanden in binnen- en buitenland alleen in hun voordeel kunnen beslechten als ze meer dodelijk metaal vergaren dan hun tegenstanders. Of ze gaan naar gebieden op onze krimpende aardkloot waar een ‘conflict’ tussen strijdende partijen wordt uitgevochten. Of een conflict dreigt. Het is allerminst overdreven om te stellen dat wapenhandelaren een neus hebben voor de gaten in de markt waar hun bommen en granaten wonderwel in passen. Zodra ze de geur van vijandigheden ruiken, duiken ze op met hun aantrekkelijke aanbiedingen en zelfs kortingen (SALE!).

Wetten

De productie van wapens en de handel erin zijn aan wetten gebonden. Je mag niet zo maar wapens vervaardigen en verkopen. Dat geldt voor particulieren, maar ook voor staten die natuurlijk verantwoordelijk zijn voor de bulk van de productie en verkoop. In de meeste westerse landen moet het parlement goedkeuring hechten aan grote transacties als de aankoop van gevechtsvliegtuigen, helikopters en of atoomonderzeeërs. Die parlementen doen dat maar al te graag. Toen Sarkozy onlangs voor een gigantisch bedrag wapentuig aan het buitenland verkocht, stond heel Frankrijk te juichen.

De handel is dus gelegaliseerd. Dat betekent volgens de wet. Maar hoe wettelijk is die handel als hij zich afspeelt tussen corrupte handelaren en dictators als Khadaffi – die  moeiteloos van Rusland, Frankrijk, Amerika en Nederland kreeg wat hij aan tanks, vlammenwerpers, mitrailleurs, antitankgeschut, clusterbommen, mortieren, houwitsers en wat dies meer zij bestelde. Hoe wettelijk is die handel bovendien als parlementariërs eenvoudigweg niet weten wat er gebeurt. Niet omdat ze niet geïnteresseerd zijn, maar omdat wapentransacties onder controle van veiligheidsdiensten staan en dus geheim zijn (Feind hört mit).

Je kunt er van alles over zeggen, maar dat zal ik als leek niet doen. Te minder nu ik het boek Handelaren des doods van Andrew Feinstein (foto boven) heb gelezen. Het gaat dik zevenhonderd bladzijden lang over de internationale wapenhandel. Ik zal niet zeuren over die titel – die nergens op slaat, in het Engels heet het boek The Shadow World –  want daarvoor is het werk van Feinstein als document voor de degenen die zich over het probleem van het wapengeweld in de wereld het hoofd breken, te belangrijk. Je kunt het natuurlijk ook in het Engels lezen.

Journalist

Feinstein heeft als journalist een bijna onmenselijke prestatie geleverd door alles wat over wapens en wapenhandelaren bekend was, tot op de bodem uit te zoeken. Geen televisieprogramma, geen krantenbericht, geen rechtszaak, geen vonnis of rapportage is aan zijn aandacht ontsnapt en hij doet zijn uiterste best de feitelijke juistheid daarvan vast te stellen. Bovendien ondervraagt hij betrokkenen – zelfs de grootste schurken –  die hem meestal gewoon te woord staan.

Maar daarbij laat hij het niet. Zijn boek is geen compilatie van al openbare gegevens. Feinstein vertélt, soms een beetje detective-achtig, maar meestal met de bedoeling aldus een politieke samenhang te tonen, die weliswaar zijn samenhang is, maar daarom niet louter subjectief, noch een vorm van complottheorie. Daarvoor doet hij zijn werk als journalist te goed. Hij is kritisch, ook ten aanzien van zijn bronnen. Het gevolg daarvan is dat uit Handelaren des doods niet alleen een beeld van een van de meest moorddadige en misdadige industrieën in de wereld oprijst, maar ook een verborgen wereld, een shadow world, die je allengs meer en meer doet inzien hoe naïef en onvolkomen wij over recente gewapende conflicten in de wereld worden geïnformeerd.

Het is, althans in mijn ogen, veel erger dan ik met mijn neiging tot complottheorieën al vermoedde. De werkelijkheid, de werkelijkheid die Feinstein beschrijft, gaat in elk geval mijn voorstellingsvermogen verre te boven. Je wordt door die wereldwijde handel in zulke gigantische hoeveelheden wapentuig haast verpletterd. Je dreigt je laatste restje illusie over een mogelijk einde aan al dat moorden te verliezen.

Dat is erg.

Na de oplichting door de bankiers wereldwijd, is dit een nieuwe schok. We worden als staatsburgers en kiezers dus ongelooflijk belazerd. Wapens worden in een steeds hoger tempo gefabriceerd en verhandeld (aan iedereen die over de miljarden beschikt om de rekening, vaak cash, te betalen). Het is een groei-industrie. Een groei-markt. Leve de vrije markt! Onze parlementen zijn er bij mee. Goed voor de werkgelegenheid.

Maar de een zijn werkgelegenheid is de ander zijn dood. Voor zover Feinstein daartoe in staat is koppelt hij productiecijfers aan aantallen doden. Per slot van rekening is niet elke afgevuurde kogel een dode, maar als een dictator zeventien miljoen (!) kogels koopt, een van de vele exacte getallen die Feinstein met man en paard erbij noemt, is een massagraf natuurlijk niet ver weg.

Roken

Een treurig boek dus. Toch niet. Want wat Feinstein ook laat zien – een belangrijke bron voor hem – zijn de processen die tegen wetsovertreders zijn gevoerd. Dat ze met hun miljarden – én hun relaties, de zoon van Margaret Thatcher bijvoorbeeld – soms gevangenisstraf, een boete of  schadevergoeding ontlopen, doet aan dit feit niets af. Rechtszaken helpen, vooral ook de burger die zijn geloof in de wereld maar moet zien te behouden. Jurisprudentie kan leiden tot meer en betere internationale wetgeving.

Een positief geluid is ook dat steeds meer individuen, politici en organisaties als Amnesty International zich tegen de gang van zaken in deze sector van de industrie verzetten. Het zijn aanzetten tot een andere manier van denken, die overigens pas een kans krijgt als het produceren en verspreiden van wapens aan banden wordt gelegd. Met het roken is het ook gelukt, dacht ik, toen ik volkomen gedemoraliseerd na dagen van studie Handelaren des doods dichtklapte, dus waarom met wapens niet?

Israël dreigt Iran met een oorlog, een kernoorlog desnoods. De wapenindustrie in China groeit tegen de klippen op.

Het verhaal van Feinstein is nog lang niet af.

 

 

 

LEES VERDER
WKtS
7 FEBRUARI
2012
Zie ook deze kritische site
En voor het nieuwste moordtuig YouTube
Ook interessant: magische kogels