TANTE TONI WALLMANN MET MAN EN KINDEREN IN BERLIJN
Dagstukjes – 271
Vooruitgang? Ja, grotere bommen.
EEN VROUW IN BERLIJN
Naar mijn gevoel wordt er wel erg veel gezeurd over het lezen van boeken. Vaak door mensen die zelf niet lezen. Misschien stelt dat ze juist in staat om aan te geven wat er moet gebeuren. Boeken moeten zus zijn, boeken moeten zo zijn, maar boeken mogen nooit zijn wat ze zijn. Zichzelf en uniek.
Ik heb veel gelezen, maar lang niet alles. Op geen stukken na. Er verschijnen zoveel boeken dat ik het niet bij kan houden.
Bovendien kom ik aan nieuwe boeken veelal niet toe omdat ik zo nodig een boek moet lezen dat ik al gelezen héb. Het verbaast me telkens weer wat ik dan aan inzicht, wijsheid, actualiteit, engagement, humor en nog veel meer aantref, maar anders dan toen ik het de eerste keer las.
Dit herlezen verschaft me om die reden veel ‘plezier’, ja, ook zo’n wens van mensen die niet of te weinig lezen, ‘plezier’. Lezen moet plezierig zijn.
Pas geleden heb ik Een vrouw in Berlijn herlezen, een boek dat geschreven werd door een onbekende die vertelt wat een vrouw (zijzelf?) in het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog heeft meegemaakt in Berlijn. Duitse vrouwen werden daar massaal door Russische soldaten, onderofficieren en officieren verkracht. Gruwelijk verkracht, had ik bijna gezegd, maar zo’n formulering is na het lezen van dit boek een ondeugdelijk en zelfs pijnlijk pleonasme.
Louter geruchten
Ik pakte het boek weer uit de kast omdat ik in mijn familiegeschiedenis over een Duitse tante schreef die in het laatste jaar van de oorlog in Berlijn heeft gewoond. Zij heeft bij mijn weten nooit iemand verteld wat ze daar te verduren kreeg, maar ik kon me de verschrikkingen die zij als moeder van twee kleine kinderen – en haar man ver weg in Rusland – moest doorstaan, na lezing van Een vrouw in Berlijn heel goed voorstellen. Ze zullen niet anders zijn geweest dan wat in het boek beschreven wordt.
Waarom heb ik het er hier nu over? Omdat in het boek een herkenbare actualiteit haar ontwrichtende kracht laat zien. Niemand weet meer wat er gebeurt. Er is geen krant meer, geen radio, er rijdt geen tram of bus meer. Er zijn louter geruchten. ‘Spookachtig, een nachtmerrie, een af en aan golven van gruwelen en angsten, van boosaardige plannen en afgunstige goden. Soms heb ik het gevoel dat er helemaal niets meer klopt….’
Corona
Er zijn vele van zulke passages. Ze roepen een beeld op van de verwarring die wij met nepnieuws, kwaadsprekerij en complottheorieën associëren. Gezwets. Vooral in de zogeheten sociale media en de veelbekeken praatprogramma’s naar Amerikaans model, dat wil zeggen niet op feiten, maar op scoren gerichte gesprekken. Kijkcijfers!
Ik kon er altijd al slecht tegen, maar nu de dood die Corona heet van plan is ons allemaal naar de uitgang te vergezellen, zinkt me de moed in de schoenen. Het ontbreekt er nog maar aan dat Donald Trump volgende week in Amerika herkozen wordt.
Leuk, zo’n boek? Natuurlijk, jongens, ga het lezen. De wereld ziet er daarna zoveel gezelliger uit. Veel leesplezier!
LEES VERDER
WKtS
30 OKTOBER 2020
LOGBOEK
