Aan de goden overgeleverd
Mais je préfère avec raison les belles fautes du génie
à l’exacte et froide oraison d’un puriste d’académie.
VOLTAIRE
aalfouten zijn aan de orde van de dag. Je ziet ze in allerhande drukwerk. Je hoort ze de hele dag op radio en tv. Zelfs boeken barsten tegenwoordig van de fouten.
Is er iets tegen te doen?
Nee.
Waarom niet?
Omdat het onmogelijk is zo’n tien miljoen Nederlanders zowel foutloos te laten spreken als ook foutloos te laten schrijven. En bovendien: wat is foutloos? Fouten zijn een vorm van anarchie die de taal nu eenmaal eigen is omdat taal een hoogst ingewikkelde systematiek is die geen mens helemaal doorgrondt. Zelfs een groot geleerde als Noam Chomsky niet.
Ik vind dat wel mooi. Niettemin maak ik me ook druk om afwijkingen van de geldende voorschriften. Ik vind ze vaak lelijk, dom, hinderlijk, aanstellerig, modieus en in veel gevallen zelfs een teken van verloedering.
Maar dat is niet het ergste. Het ergste is dat sommige fouten de indruk wekken dat men niet meer leest, niet goed meer leest, met aandacht voor wat er staat, maar vooral ook met aandacht voor de manier waaróp iets gezegd wordt. Soms bekruipt je het gevoel dat veel mensen niet meer kúnnen lezen.
Taalonderwijs
Al die fouten roepen de vraag op of er in Nederland nog serieus taalonderwijs wordt gegeven. Of misschien moet ik de vraag anders stellen: bereikt het taalonderwijs voor zo ver het nog serieus gegeven wordt, wel iedereen en met name degenen die in het openbaar spreken of schrijven?
Je zou het niet zeggen als je de krant leest, naar de tv kijkt of naar de radio luistert. De gebrekkige taalvaardigheid doet je het ergste vrezen en het ergste is – laat ons er niet omheen draaien – dat je niet begrijpt wat de spreker of schrijver (m/v) bedoelt, en nog erger: misschien weet hij (m/v) dat zelf ook niet.
Neem eens de proef op de som en lees een willekeurig stukje over kunst in een vooraanstaande krant. Enig idee wat er wordt beweerd?
Let wel, met zo’n krant bevinden we ons niet op het niveau van de straat, maar in de hoogste maatschappelijke regionen. Nog even, denk ik weleens, en het wordt je onmogelijk gemaakt om de maatschappelijke waarde van goed taalgebruik aan de orde te stellen. Een gesprek over literatuur, het hoogst bereikbare in taal, is al onmogelijk geworden. Lees de recensies. Literair gezien zijn we aan de goden overgeleverd.
Onverschilligen
De afgelopen jaren heb ik op wiewiewie.nl regelmatig kanttekeningen geplaatst bij het spreken en schrijven van hoger opgeleiden in Nederland. Sommige stukjes vonden hun weg naar de Volksknar, het blad voor en van oud-medewerkers van de Volkskrant. Andere werden mondjesmaat op deze site gelezen.
Niet zozeer voor mijn schaarse medestanders als wel voor de vele onverschilligen knoop ik – in een laatste poging mijnerzijds het tij te keren – deze stukjes aan elkaar tot een doorlopende voorstelling.
Ik denk niet dat mijn boodschap veel sprekers en schrijvers zal bereiken, maar er hoeft er slechts één te zijn die zich de zaak aantrekt en het zaad is gezaaid. Misschien bevrucht hij anderen. Niet iedereen, natuurlijk, o, nee, maar het zou mooi zijn wanneer – als gevolg van dit bescheiden initiatief – tenminste een handvol politici, mediadienaren, hoogleraren en ceo’s stelselmatig het belang van goed taalgebruik voor iedereen gaan benadrukken.
Mooi, klik dan nu de onderstaande links maar aan en leer van andermans – en mijn – fouten.
1. Verre weidus
2. Door mannen bevlekt
3. Heavy words
10 OKTOBER 2018
WKtS
