AMBTENAREN KRIJGEN TAALLES Illustratie Grandville
Verbeter Je Taal Nog meer – 57
Het gebeurt heel dikwijls dat we iets
niet zien omdat het te groot is.
MULTATULI
Staatssecretaris Raymond Knops trekt drie miljoen euro uit om de overheid beter met haar onderdanen te laten communiceren. Om dat doel te bereiken zet hij vijftig taalcoaches in. Volgend jaar komen er nog eens vijftig bij. Het jaar daarop nog meer. Hoeveel coaches zouden er over tien jaar aan het werk zijn? Duizenden?
Je vraagt je af of staatssecretaris Raymond Knops heel erg in de war is of maar wat doet.
Gezegd wordt dat de rijksoverheid haar onderdanen opscheept met onbegrijpelijke boodschappen.
Ik heb daar geen ervaring mee. Er zijn instanties die er méér een potje van maken dan de rijksoverheid, vind ik, de zorg bijvoorbeeld of het bankwezen, maar geen enkele overheid, ook staatssecretaris Raymond Knops niet, kan je voor deze ellende, die vaak oplichting is, behoeden.
De hele zaak is in mijn ogen flauwekul, dure flauwekul uiteraard, want anders haal je er het NOS-journaal niet mee.
Het vele geld moet de indruk wekken dat een groot probleem wordt aangepakt, maar is dat wel zo?
Dat instanties waarvan wij afhankelijk zijn ons niet duidelijk inlichten, heeft weinig of niets met goed formuleren van doen. Je maakt mij niet wijs dat er tussen de duizenden ambtenaren in al die overheidsgebouwen niet één hoogopgeleide te vinden is die drie goedlopende zinnen achter elkaar kan schrijven.
Attitude
Nee, het probleem is niet de táál, het probleem is een houding – een attitude zeggen ze in de ambtenarij – waarvan employés ten burele blijk geven wanneer ze met een klant te maken krijgen, in hun ogen meestentijds een onbenul die hun regels en protocollen niet kent en dreigt de gezelligheid binnenshuis in de kantine en bij de koffiepomp hinderlijk te verstoren.
Wie mij dit cliché vergeeft – maar toch goed het weer eens op te schrijven – zal begrijpen dat ik het initiatief van staatssecretaris Knops om laaggeletterde burgers verbaal tegemoet te komen, minder menslievend vind dan het lijkt. Ik zie toch vooral een gezagsdrager die gewiekst gebruik maakt van zijn public relations om onze onafhankelijke media voor zich in te palmen, een gelegenheidstoneelstukje, dat niet kan verhelen hoe opportunistisch Den Haag ook in dit geval weer te werk gaat.
Gladstrijkerij
Het gesprek tussen overheid en burger verbeter je niet met wat taalkundige gladstrijkerij. Juist een voormalige beroepsmilitair als Raymond Knops zou moeten weten dat dit gesprek geen gesprek is tussen gelijken, maar een gesprek tussen meester en knecht, een meester die aan één stuk door bevelen uitvaardigt en een knecht die ze maar op te volgen heeft.
Bovendien, en dat heeft menigeen in de loop van zijn leven ondervonden, blijkt deze heer geen enkele belangstelling te hebben voor zijn knecht. hoewel die sukkel er met een paar miljoen hardwerkende medeburgers toch in slaagt de staatskas zo te spekken dat meneer onbekommerd drie miljoen over de balk kan smijten.
Nee, dit is geen kwestie van taal, dit is kwestie van communicatie, een ingewikkeld sociaal, bestuurlijk en linguïstisch proces dat bedoeld is om zoveel mogelijk onzichtbare, anonieme en veeleisende onderdanen te bereiken.
Als dat niet lukt – en dat lukt in een gedwee land als Nederland over het algemeen redelijk goed – dan zijn een paar simpele maatregelen niet voldoende. Daar is meer voor nodig. Niet alleen een diep inzicht in de werking van taal, maar ook in de overheidscommunicatie, die alleen goed verloopt als ze voortvloeit uit een consistent beleid waarmee gezagsdragers laten zien dat ze het belang van de burger hoger waarderen dan hun eigen belang.
Zo lang we daar de tekenen niet van zien, maar wie weet, zullen die taalcoaches het gesignaleerde probleem niet uit de wereld helpen.
Het is alsof staatssecretaris Knops met een stuk of wat automonteurs de files rond Den Haag denkt te kunnen oplossen.
LEES VERDER
DE VOLKSKNAR
WKtS
26 OKTOBER 2019
