Uit de oude doos – 6
De arbeidersklasse danst een grote reidans
aan de oceaan der wereld…
HERMAN GORTER
In 1956 vielen Russische tanks Hongarije binnen. De volksopstand werd in bloed gesmoord. Een dag later protesteerden wij, scholieren van het Sint-Bonifatiuslyceum in Utrecht, tegen de inval. Ook ons verzet werd – door de Utrechtse politie – hardhandig neergeslagen.
Het zou zelfs in de knop zijn gebroken als Jan, Jan Paardekooper, een wat oudere klasgenoot, die mank was en met een stok liep, in de chaos niet recht overeind was gebleven en ons met zijn staf als een veldmaarschalk naar het gebouw van het communistische dagblad De Waarheid had gedirigeerd waar alle ruiten werden ingegooid.
Burgemeester jhr mr C.J.A. de Ranitz stond vooraan, maar keerde zich van de demonstranten af toen hun dadendrang in rellen ontaardde, zoals het Utrechtsch Nieuwsblad schreef.
Communistisch manifest
Overal in de mooie, oude binnenstad sloegen studenten de boel kort en klein. Leden van de rooms-katholieke studentenvereniging Veritas sleurden een joodse communist zijn winkel uit.
Het hielp mij meer dan de Hongaren. De verbondenheid, de woede en de afkeer van zowel links als rechts die ik daar en toen ervoer, zouden voorgoed mijn politieke instelling bepalen, hoe links ik in de jaren zestig ook werd – al was het volgens mijn snel radicaliserende jongere vrienden – die van ná de oorlog waren – nooit links genoeg.
Zij lazen Das Kapital van Karl Marx, zeiden ze. Ik beperkte me tot het Communistisch Manifest met zijn ‘Proletariërs aller landen verenigt u.’
Apparatsjiks
De Nederlandse schrijfster Sana Valiulina – die dertig jaar geleden met de Amsterdamse slavist Arthur Langeveld uit Moskou naar Amsterdam kwam – vertelde vijf jaar geleden in De kinderen van Breznjev hoe dezelfde apparatsjiks van toen na de ineenstorting van de Sovjet-Unie zich met steun van de KGB tot niets ontziende kapitalisten ontwikkelden en zich – als oligarchen – schaamteloos verrijkten. Haar boek opende mij de ogen voor de ononderbroken geschiedenis van terreur in Rusland, de staatsrechtelijke methodiek waarmee dit enorme land altijd is bestierd, van Iwan de Verschrikkelijke, de Romanovs, Marx, Lenin en Stalin tot en met de Goelag en Poetin.
Ik ben bang dat heel veel studerende kinderen uit de arbeidersklasse zich in die tijd door communistische intellectuelen – en hun fellow travellers – een rad voor ogen hebben laten draaien.
Ik vind nog een eerste deel van Das Kapital in mijn oude doos en verbaas me er weer over hoe in naam van zo’n boek – dat maar door weinigen werd gelezen – het leven van miljoenen mensen tot een hel werd gemaakt. Maar doen de Bijbel en de Koran niet precies hetzelfde?
L E E S V E R D E R
W K t S
2 A P R I L
D E V O L K S K N A R N R 380
T E R U G N A A R D E V O O R P A G I N A
