Beloeren En Verklikken

 

De lokvrouw en de ID-check

 

oon werd verneukt door een lokvrouw. Ze kwam met een man zijn winkel in en kocht een blikje bier. Bij het afrekenen vergat Toon haar leeftijd te vragen.

De volgende dag werd hij op het hoofdkantoor ontboden. De vrouw bleek jonger dan 25. Toon had haar geen bier mogen verkopen.

Toon verdedigde zich. Het was erg druk geweest, hij had de vrouw ouder dan 25 geschat – de leeftijd van zijn dochter – maar de vierschaar die hem te woord stond, liet zich niet vermurwen. Toon werd gestraft.

De winkel van Toon is er een van een keten. Daar geldt de regel dat elke klant jonger dan 25 jaar bij de aankoop van alcoholische drank zijn identiteitskaart moet overleggen. Deze id-check, zoals het op z’n Amerikaans in het Nederlands heet, weegt zwaar voor de keten. Om te kunnen vaststellen dat alle winkels zich aan deze richtlijn houden, stuurt het management stiekem vrouwen of mannen naar de winkels om overtredingen uit te lokken.

Toon heeft in een paar jaar tijds van een zwakke schakel in de keten een florerend bedrijf gemaakt. Ik gaf er mijn vertrouwde drankzaak voor op. Toon stond altijd voor je klaar, had steeds een hartelijk woord, gaf je goede raad en draaide geen muzak maar muziek.

Zelfs deze nogal volkse keten bleek, dank zij Toons tips, uitstekende – en zeer betaalbare – wijn in huis te hebben. Toons winstcijfers moeten verbluffend zijn geweest.

Desondanks wordt hij gestraft. Nee, nog niet ontslagen, maar gestraft – verbannen naar zo’n suffe nieuwbouwwijk aan de rand van de stad, een ‘slaapstad’, een suburb – op z’n Amerikaans.

ACHTERBAKS

Ik begrijp hier, als klant, niets van. Waarom wil zo’n keten op deze achterbakse – en juridisch oneigenlijke – wijze zijn winkelbazen op overtredingen betrappen? Vindt deze keten dat belangrijker dan het succes van de winkel? Wie er regelmatig komt, weet dat deze zaak heel veel aan Toon, zijn kennis en zijn wijze van omgaan met zijn klanten te danken heeft. Wanneer hij niet langer het middelpunt van deze winkel is, zullen er klanten verdwijnen, vrees ik.

De overheid wil dat de verkoop van drank aan minderjarigen wordt gestaakt. Dat is een goed idee. Of het lukt is een tweede. Je vraagt je dan wel af of de overheid niet dezelfde besluitvaardigheid aan de dag moeten leggen als het gaat om de verkoop van sigaretten. En drugs. En scooters. En condooms, hoewel ik in dat laatste geval aarzel.

Als je weet – van horen zeggen én uit eigen onderzoek – hoeveel er in Amsterdam met goedvinden van de ouders door minderjarigen thuis wordt geneukt, accepteer je dat er iets gedaan wordt aan het voorkomen van nog meer vroegrijpe kinderen.

Is het angst, die id-check?  Is zo’n keten bang om door de overheid te worden betrapt? Zakenlui hadden vroeger niet zoveel ontzag voor de overheid, die dopten hun eigen boontjes wel, maar het soort volk dat tegenwoordig in bedrijven, in concerns en ketens de dienst uitmaakt, kan zich moeilijk ‘zakenman’ noemen. Het zijn kantoorpikkies die het woord ‘werkvloer’ alleen van hun managementcursus en het rollenspel kennen.

Het zijn bureaucraten, ambtenaren, hoogopgeleiden die alleen een baan willen – met een behoorlijk salaris – en er nooit ook maar een seconde aan hebben gedacht om zelf in zo’n winkel te gaan staan en de hele dag door het gezeik van de klanten te moeten aanhoren.

Soms hoor je een zogeheten ‘topman’ van zo’n keten in het openbaar zeggen dat hij ‘als ondernemer zijn verantwoordelijkheid neemt’, maar uit het door hem gebezigde taalgebruik blijkt al dat hij in geen enkel opzicht verschilt van ‘topambtenaren’ die evenzeer in een hiërarchie, in protocollen en procedures gevangen zitten.

Niks verantwoordelijkheid, niks ondernemer. Schijterds zijn het, bang voor hun eigen baan en bonus.

Toch is die id-check geen angst voor de overheid, denk ik. Concerns en de overheid zijn twee handen op een buik. Het gaat ze allebei in de eerste plaats om de economie, om consumptie, om het Bruto Nationaal Product, om winst en materieel scoren, vooral ook in een globaal perspectief.

BENAUWEND BEELD

Die id-check, let wel, niet van minderjarigen, maar van meerderjarigen heeft te maken met het stimuleren van de consumptie, van de verkoop, met winstbejag.

Er moet niet minder, maar juist meer gezopen worden, en als al die ouders oeverloze hoeveelheden drank in huis halen en hun kinderen daar onbekrompen van laten meegenieten zal geen lid van de raad van bestuur van zo’n keten daar moeilijk  over doen. Integendeel. Het gebeurt bij hem thuis ook.

Maar hoe werkt dat dan? Als je iedereen tot 25 jaar om zijn id-kaart vraagt, jaag je je klanten toch juist de deur uit?

Misschien, maar heel belangrijk is dat niet, omdat er door middel van die id-check nieuwe klanten geworven worden. Geen liefhebbers van wijn, die misschien enigszins kieskeurig zijn, maar consumenten die in beginsel alles slikken – als het door de reclame maar een smaakje heeft gekregen. Deze ketens zijn niet in drank geïnteresseerd. Zoals boekenketens niet in boeken en krantenuitgevers niet in kranten. In feite is men in niets geïnteresseerd, alleen in geld.

Als je een ogenblik in deze richting doordenkt, rijst een benauwend beeld van onze samenleving op, en vooral van de manier waarop die wordt gestuurd.

Er is van alles, voor iedereen, te veel zelfs, maar het bijzondere, de kwaliteit, die je in de loop van je leven hebt leren ontdekken, bezwijkt onder de last  van de rotzooi om ten slotte geheel uit ons leven te verdwijnen.

MALLS

Houdt dit alles verband met de id-check? Ja.

Wie een tijdje op het internet die id-check nader onderzoekt, struikelt over de bedrijven die ondernemers hulp bieden bij het zo waterdicht mogelijk uitvoeren van deze check. Er wordt zelfs apparatuur voor geleverd.

De id-check is voor deze bedrijven gouden handel. Ga je met hen in zee, dan is elke klant je prooi.

Langs de weg van de id-check zijn ze in staat je hele doopceel te lichten. Heb je ergens een openstaande rekening? Een betalingsachterstand? Koop je te veel, of juist te weinig drank? Welke drank? Wanneer? Het is in de computers van de keten in één oogopslag te zien. En nog veel meer.

De id-check is een web waarin je ál je klanten vangt, ook degenen die de onschuld zelve zijn en nog nooit waar dan ook een cent te weinig hebben betaald.

De id-check is hét middel om je als klant te binden (de klantenkaart!) en te bestoken met reclame. In feite anticipeert de id-check op het verdwijnen van alle detailzaken in de steden. Ze wijken nu al voor de verkooppunten van (internationale) ketens. Tot in de verste uithoeken van het land zie je als gevolg daarvan een dodelijk saaie uniformering, een aanslag op de sfeer in je buurt die je proeft als je boodschappen doet en er niet alleen je spullen koopt, maar er ook met deze en gene een praatje maakt.

De oude, vertrouwde winkels met de eigenaar nog achter de toonbank zijn op hun retour. Ze hebben hun langste tijd gehad. Zodra de meerderheid van de consumenten overgegaan is op online-verkoop, verdwijnen ze definitief en blijven er hooguit, naar Amerikaans model, een paar malls over, het surrogaat voor de gezelligheid van het gezamenlijk winkelen in het weekend.

Het is een griezelig idee, maar ketens, en grote bedrijven in het algemeen, zijn er vanzelfsprekend niet  op uit om jou te plezieren. Met het sociale aspect van jouw buurt hebben ze niets te schaften en zolang jij als klant van hun aanbod profiteert, doe je het ermee, maar je moet niet worden gemanipuleerd, vind ik.  Je zou er ook moeite mee kunnen hebben dat capabele zakenlui als Toon niet meer worden getolereerd. Weg ermee.

ZWARTEPIETEN

Weg ermee!

Dat is de boodschap die in deze id-check verborgen zit. Weg ermee. We willen een homogene participatiesamenleving zonder eigenzinnige en afwijkende deelnemers. Geen pedofielen, geen mensen met smaak, geen daklozen, geen zwartepieten, geen rokers, geen vleeseters, niet jij als je toevallig een vader met een djellaba en een moeder met een hoofddoek hebt.

We willen het uniform. Het uniform van de middenklasse. Het geharnaste wantrouwen. De controle. Je eigen mores die als in de tijd van het kolonialisme wereldwijd superieur zijn. Een volstrekt onvermogen om de hand in eigen boezem steken. Of je te verplaatsen in een ander. In de ‘cultuur’ van ‘die mensen’, want er is hier maar één cultuur, de jouwe, die ook de maatstaf is voor de rest van de mensheid.

Geleidelijk aan zijn we – ondanks Barack Obama – veranderd in een door en door rechtse variant van de Verenigde Staten. Met hoofdrollen voor de CIA en de FBI. Met wapentuig overal in huis. Met bloedhonden bij de poorten van de resorts. Met op de tv thrillers, golven emo en babbelaars die oorlog voor een spel houden. Camera’s op elke straathoek. En de lokvrouw als een spy who came in from the cold….


 

22 SEPTEMBER 2014
WKtS