Logboek november 2020

 

TERUG NAAR DE VOORPAGINA
VOOR ALLE MAANDEN KLIK HIER

 

 

Wachten

De dokter wantrouwde mijn blaas. Kanker? Dat moest nader bekeken worden. Ik ging onder het mes. Maar voordat het zo ver was, moest ik wachten, lang wachten. Ik heb geen klachten over artsen en verpleegkundigen, integendeel. Hun aandacht was balsem voor mijn ziel, maar dat wachten, hè?
Mijn kamergenoot Hans wachtte al veel langer dan ik. Al weken. Je kon hem gerust een ervaringsdeskundige noemen. Met zo iemand kun je het erover  hebben. Goed voor de ontspanning.
We wisten – op onze leeftijd – dat wachten bij het leven hoort. Toch hadden we het kwellende probleem maar weinig diepgravend belicht gezien. Hans had als pitcher tientallen honkbalwedstrijden gespeeld en kende het fenomeen van het sportveld. We bleken allebei gek op sport én op lezen te zijn. Daarom vroeg Hans: Hoe zit het eigenlijk met boeken? Mij schiet alleen Wachten op Godot te binnen. Ken jij er meer?
Tjee.
Ja, zei ik, ik ken Waiting for the barbarians van John Coetzee, een meesterlijk boek, ik ken De Toverberg van Thomas Mann, ook een meesterlijk boek, en ik ken Een man die op Orestes leek van Álvaro Cunqueiro, eveneens een meesterlijk boek.
Leidt wachten, dacht ik later weer thuis, vanzelf tot meesterwerken? Het zou me niet verbazen.
Als ik geen kanker heb, ga ik het uitzoeken.
Ik heb het Hans beloofd. Maar hij moet nog wel even wachten.
2 9  N O V E M B E R 

 

Kut

Mark Rutte zei ‘kut’. Ik keek ervan op. Later bleek dat hem het woord in de mond was gelegd. Dat kan. Iedereen met een smartphone kan beelden en geluiden zo naar zijn hand zetten dat de werkelijkheid – en de waarheid – oplost als een klontje suiker in brandewijn.
Arjen Lubach legde het uit en liet het zien hoe het werkt. Hij eindigde in een opnieuw fascinerende televisie-uitzending als koning Willem Alexander die zijn plaats had ingenomen, maar geen ‘kut’ zei.
Vanochtend snijdt ook Bert Wagendorp  deze digitale informatievervalsing aan. Hoe weten we over een poosje nog of wat we zien werkelijk is of fantasie? Het is nu al zo moeilijk.
Verontrustend.
Daar kunnen een paar jeugdige schoften van Forum van Democratie nog wel bij, maar hun partij lijkt me geen lang leven meer beschoren. Helaas is daarmee het griezelige liegen dat op steeds grotere schaal in het maatschappelijke leven zal gaan rondwaren, niet verdwenen.
Wachten op een vaccin?
2 3  NO V E M B E R

 

Ambtenaren

Ambtenaren blijven gewoonlijk buiten schot. In de toeslagenaffaire moeten ze met de billen bloot. Het is geen verheffende aanblik. Je vraagt je af wie zulke functionarissen de titel ‘topambtenaar’ heeft verleend.
Wat is er ‘top’ aan deze ambtenaren? Waar komen ze vandaan? Wie heeft ze hun plaats gegeven?
Het leken me vooral angsthazen.
Niettemin deed het me deugd dat Alexander Pechtold in het praatprogramma Op1 aanstipte dat we bij alle malheur niet moeten vergeten dat in ons rechtssysteem niet ambtenaren verantwoordelijk zijn, maar de Kamer, de ministers en staatssecretarissen. Onze politici.
‘Ik,’ zei de voormalige parlementariër die nu over de rijbewijzen gaat, ‘wij.’
Benieuwd of de politici die nog gehoord worden, daar rond voor uitkomen. Ik ben niet de enige die twijfelt aan hun kwaliteiten. Ze hebben veel aan de televisie te danken die ze aan alle kanten in de watten legt. Ze worden niet als  Daardoor krijgen ze een steeds dikkere vinger in de pap. Het gevolg is dat Nederland in toenemende mate wordt gepolitiseerd door partijgetrouwen die nauwelijks op een brede maatschappelijke ervaring kunnen bogen of gewoon kneuzen zijn. Niet zelden komen ze uit de Haagse bureaucratie voort. Maar tegenwoordig bereidt zelfs het bedrijfsleven ze na hun afscheid van het pluche een warme ontvangst, want netwerk, weet je wel en ja, bekend van de tv.
Het draagt ertoe bij dat de Haagse onmacht zich in rap tempo over het land verspreidt, zelfs dicht bij je huis, in je eigen provincie, in je eigen stad of je eigen buitenplaatsje, denk aan Groningen en het gas.
1 9  N O V E M B E R

 

Dokter Sigmund

Er moet gelezen worden, vinden allerlei instanties. Terecht. Er moet gelezen worden. Dat vind ik ook. Maar ik vind dat er behalve nuttige dingen vooral verhalen en gedichten gelezen moeten worden. Dat hoor je te weinig.
Juist door verhalen – en gedichten – leer je over jezelf en anderen wat geen psycholoog, psychiater, therapeut of coach je kan bijbrengen: kennis, kennis van de mens en zijn ondoorgrondelijke gevoelsleven die geen handboek of studie kan beschrijven.
Ik moet er wel bij zeggen dat dit alleen opgaat als verhalen en gedichten zo goed geschreven zijn dat ze voor jou betekenis krijgen. De vraag is hoe je daarachter komt. Door zo aandachtig te lezen dat geen klank je ontgaat. Geen klánk.
Dokter Sigmund begrijpt wat ik bedoel.
1 7  N O V E M B E R

 

Verkeerde paard

Politiek is lastig. Als je eraan meedoet, kun je zomaar op het verkeerde paard wedden. Het is mij  één keer overkomen. Niemand heeft het gemerkt en ik zwijg erover als het graf. Maar je zult maar beroepspoliticus zijn. Dan is het hele kiezersvolk getuige van je afgang. Het overkomt spraakmakende populisten nu hun leidsman Trump in het stof moet bijten. In de Volkskrant zet Peter Giessen ze op een rijtje, ik zou zeggen lees het, maar één man springt er voor mij uit: de joker Baudet die laat weten dat er bij de verkiezingen in de VS op grote schaal fraude is gepleegd. De stakker!
1 4   N O V E M B E R

 

Moslimburger

Ik zie het woord vandaag voor het eerst in de krant. Moslimburger. Het verrast me. Ik ken het niet en gok. Is het iets van carnaval? Hebben ze in Limburg een geinige snack bedacht om thuis toch gezellig het volksfeest te kunnen vieren?
Of  is het een vondst van de McDonald’s die zijn cliëntèle verblijdt met een hamburger waar Trump rancuneus zijn tanden in kan zetten.
Het kan natuurlijk ook het islamitische antwoord op de Amerikaanse fastfoodfavoriet zijn.
Eet je zo’n moslimburger dan met te veel ketchup en mayonaise?
Welnee, man, met knoflook, kikkererwten en koriander.
De oosterse keuken! Zoveel smakelijker – én gezonder!
1 3  N O V E M B E R 

 

Godsdienstoorlog

Religie was in het Westen op sterven na dood. Maar de patiënt herrijst. Politici – die zelf nog nooit een kerk bezocht hebben – dragen krachtig bij aan haar herstel. Ze profiteren ervan. Trump in Amerika,  Poetin in Rusland, Erdogan in Turkije en ja ook Baudet in Nederland.
Bij de bestaande godsdiensten heeft zich de islam gevoegd. Dit geloof speelt in het Westen een steeds belangrijker rol. Het brengt westerse gelovigen in verwarring. In christelijke en joodse kringen wordt het als Fremdkörper gezien. Bovendien is het een politiek instrument in handen van islamitische machthebbers in Turkije of Saoedi-Arabië.
In Nederland verzet Geert Wilders zich daartegen. Maar hij staat niet alleen. Recentelijk kreeg hij openlijk steun van de traditioneel christelijke partijen in de Tweede Kamer, minister Arie Slob voorop.
Verlichte geesten kijken weg omdat ze niet geloven en alle geloof onzin vinden, maar als geloof zoveel onverzoenlijke aanhangers aantrekt, zullen ook zij in actie moeten komen. De Christen-Unie schijnt in de peilingen te stijgen.
Religie is tot en met verweven met de uit Amerika afkomstige identiteitspolitiek. Die politiek houdt in dat we niet langer als méns worden gezien, maar als man of vrouw of homo of zwart of wit of oud of jong of christen of jood of islamiet of hoog- dan wel laagopgeleid.
Het is een celdeling die je binnen redelijke grenzen nog wel als  realiteit kunt ervaren en waartegen je dan ook geen bezwaar hoeft te maken totdat je constateert dat deze opdeling tot dodelijke uitzaaiingen leidt.
Het zou daarom een zegen (!) zijn als politieke partijen hun afgevaardigden niet kozen omdat ze vrouw, man, zwart, wit, rooms of Jehova’s getuige zijn, noch omdat ze zich als trouwe gedienstigen van de eigen club hebben bewezen, maar omdat ze aantoonbaar inzicht hebben verworven in het praktische leven van alledag en met gezag leiding kunnen geven.
Ja, dát vaststellen is moeilijk genoeg, ik ontken het niet, maar probeer het tenminste, zou ik zeggen, en selecteer niet langer op grond van simpele identiteitskriteria waarmee je bij de media in het gevlij komt.
1 3  N O V E M B E R  

 

Journalistiek en media

Verstandige mensen in mijn omgeving maken zich zorgen over de houding van Trump en zijn trawanten. Ook Barack Obama liet al van zich horen.
Mij verontrusten de aantallen Amerikanen die het nieuws over Trump alleen op hun voorkeurzenders volgen. Miljoenen die dagelijks murw gebeukt worden met de grootst mogelijke onzin. 
In elk geval zal het begrip media – wanneer we dit overleven – opnieuw gedefinieerd moeten worden. Onafhankelijke en onpartijdige journalistiek raakt in de VS steeds verder uit beeld. Gaan we in Nederland dezelfde kant op?
1 3  N O V E M B E R

 

Jill Jacobs

Ik weet nu veel meer over Joe Biden en zijn vrouw Jill Tracy Jacobs. Kolommen lang mocht ik me in het verleden van de president elect en zijn eega verdiepen. Een goed stelletje.
Ik kwam veel te weten, vooral ook dat Jill doctor is, doctor in de onderwijskunde.
In Nederland wordt nooit meer gezegd dat iemand doctor is. Zeker niet als het een doctor in de onderwijskunde is. Zelfs de titel doctorandus kom je alleen nog maar in overlijdensadvertenties van de NRC tegen.
Zijn ze in Amerika meer op academische titels belust? Nee, natuurlijk niet, sommige lui zetten PhD achter hun naam en dat is het dan.
Rare berichtgeving, maar intussen wacht ik nog steeds op nieuws over het bedreigen van een leraar op het rooms-katholieke Emmaus-college in Rotterdam.
Er werden na de achttienjarige vrouwelijke verdachte nog twee knaapjes aangehouden, maar ook die lopen weer vrij rond.
De kwestie is belangrijk. Het gaat om de vrijheid in het onderwijs.
Is de belangstelling van de media na alle sensatie niet een beetje heel erg snel weggeëbd?
1 0  N O V E M B E R

 

Middelvinger

Hij won, Joe Biden. Wat een opluchting.
We zijn weliswaar nog niet van Donald Trump af, maar de sfeer in de VS zal de komende vier jaar anders zijn.
Gelukkig maar.
Hopelijk bergen zelfs de Republikeinse milities nu hun guns op en wordt een redelijk gesprek weer mogelijk zonder in de loop van een geweer te moeten kijken.
In Nederland zullen aanhangers van Trump zoals Geert Wilders, Thierry Baudet en Jeroen Pauw een andere held moeten kiezen.
Ze kunnen een voorbeeld nemen aan Klaas Dijkhoff en Mark Rutte die hun koers al aan het wijzigen zijn, minder vulgair neoliberalisme, méér zorg door de overheid en meer aandacht voor hardwerkende tweeverdieners in hun buitenplaatsjes.
Het zou mooi zijn als we met hulp van de VVD naar een beschavingsniveau terugkeren dat humaner en socialer is dan in de achter ons liggende, sombere jaren.
Misschien kan er dan ook in één moeite door een begin gemaakt worden met het saneren van de zieke, trumpistische invloed op het gedrag van de doorsnee-burger in Nederland, de verhuftering in de politiek, in de bedrijven, in het verkeer, in woonwijken, op school en in gezinnen waar opgroeiende kinderen en hun ouders iets te eigengereid de regels voor een leefbaar sociaal verkeer aan hun laars lappen, zoals ik mijn directe omgeving dagelijks kan constateren. Met een ander geen reet te maken, eigen volk eerst – dat werk.
Virus-waanzinnigen, militante farmers, zwarte-piet-activisten en complottisten verwekten digitaal een massa volgers waarmee ze de mainstream-media maar al te makkelijk veroverden. De sociale media bleken een doeltreffend wapen. Je zou wensen dat bij deze korte lontjes spoedig het besef indaalt dat je je middelvinger zinniger gebruiken dan om er een dodelijke tweet mee te tikken.
8  N O V E M B E R

 

Cartoon

Verwarrend. Een achttienjarige leerlinge van het rooms-katholieke Emmauscollege in Rotterdam heeft een cartoon van Joep Bertrams gefotografeerd en met haar geestverwanten op Instagram gedeeld. Het kwam een leraar op ernstige bedreigingen te staan. Hij moest onderduiken.
Wat bewoog deze leerling? De tekening van een islamitische onthoofding hing er – na de aanslag op Charlie Hebdo – al vijf jaar. Had bovendien in Het Parool gestaan.
Waarom dan nu deze actie?
Heeft deze vrouw een islamitische achtergrond? En zo, ja, wat zegt dat dan over haar gedrag?
Voor mij valt dit niet zonder meer te rijmen met wat haar thuis is bijgebracht, maar ik weet het niet. Misschien is haar broer een jihadist. Of haar buurman. Maar het kan ook een geintje (!) geweest zijn. Of wraak.
Had deze vrouw van haar leraar een onvoldoende gekregen? Is het een gemeen kreng? Of is ze dom? Staat ze alleen? Of doet ze mee in een groepje erkende pestkoppen? Wilden die deze leraar fucken? Weten scholieren tegenwoordig nog wel wat ze doen? Voelen ze zich niet wat al te machtig met die sociale media van ze? Is er nog enige autoriteit tegen bestand?
In elk geval, hoe dan ook, het bericht ging, ondanks corona, ondanks Trump, de wereld over zonder dat een van deze vragen werd gesteld. Louter sensatie, meningen en veronderstellingen, los van de bekende vooroordelen over de islam.
Ik zou het op prijs stellen als tenminste één journalist de gelegenheid te baat nam om tot de bodem uit te zoeken wat hier precies aan de hand was, maar ik ben bang dat we er niets meer van horen.
Ja, dat is echt mijn angst – terwijl het om zoiets fundamenteels gaat. De vrijheid in het onderwijs.
Je zal tegenwoordig maar voor de klas staan.
6  N O V E M B E R

 

Puber Trump

Maak ik me zorgen, vrees ik het ergste? Vrolijk word ik er niet van als ik hoor en zie hoe het er bij de verkiezingen in Amerika aan toe gaat. Terwijl ik nog maar vier jaar geleden verheugd opveerde als iemand  mij voorstelde om samen naar de USA te vliegen, een land waar heel veel mis was, wat je voelde als je met je auto op de snelweg weer eens op het nippertje een diepe kuil wist te omzeilen, maar de mensen, hè, de mensen. Zo open, zo aardig. Waren ze naïef? Ik ben er inmiddels van overtuigd dat een hoogontwikkelde samenleving als de Amerikaanse – met zulke goede universiteiten en  zoveel technologisch vernuft – aanstormende generaties ervan weerhoudt volwassen te worden. Jong blijven, het verlangen naar de eeuwige jeugd, die houding trof ik vaak aan. Aanstekelijk, totdat je zo’n progressieve levensfilosofie uitvergroot en wanstaltig misvormd ziet in de eeuwige puber Trump en die Barbiepop zwijgend aan zijn zijde.
4  N O V E M B E R

 

Falende overheid

Afgaande op de mannen en vrouwen in mijn omgeving, die al jong promoveerden in de medicijnen, de informatica, de rechtswetenschap, de literatuur en de economie zit ik boordevol vertrouwen als het om de toekomst gaat. Ze kunnen veel en werken zich uit de naad. Totdat ze met de Nederlandse overheid te maken krijgen, dan vallen ze stil. Ze stuiten steevast op een bak zo vol onkunde dat zij met hun pipetjes gecondenseerde kennis weinig kunnen uitrichten.
Misschien zijn het niet eens de ambtenaren die praktische oplossingen van bijvoorbeeld de geraadpleegde knappe informatici blokkeren, maar zijn het de politici. Hun niveau – Joost Eerdmans! – houdt gelijke tred met het niveau van het landsbestuur. Het daalt al jaren als het zich al niet in een vrije val bevindt. Een neerwaartse spiraal zoals dat heet, maar dat is te veel eer, zo’n spiraal draait tenminste nog.
Zorgelijk.
Maar wie in Trouw, de Volkskrant of de NRC, in studies en rapporten – bijvoorbeeld van de Ombudsman – de verrichtingen van ministers, staatssecretarissen en onze volksvertegenwoordigers volgt, verbaast het niets. Wat een geldverslindende fouten, wat een kortzichtigheid, wat een gebrek aan vakbekwaamheid, wat een besluiteloosheid, wat een draaikonterij, wat een middelmaat!
Goed, maar wat doen we eraan? Hoe krijgen we meer capabele medeburgers op het pluche?
Oordeel ik te streng?
Nou ja, iemand die met zestig jaar rij-ervaring gedwongen wordt bij het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen zoiets simpels als een nieuw rijbewijs aan te vragen en dat ook een jaar na dato nog steeds niet heeft, loopt gevaar zich onverantwoord te gaan opwinden…
Er is één troost: we zijn nog steeds geen Amerika, al wekt men in de bekende kletsprogramma’s op de televisie elke avond de indruk van wel.
3  N O V E M B E R

 

Overal loert gevaar

Buiten gaat de sirene af die op de eerste maandag van de maand waarschuwt voor gevaar.
Welke gevaar?
Een 21-jarige Tjetsjeen met een slagersmes?
Een milieu-activist met een pistool?
Boeren van de Farmers Defence Force?
Een branie die in zijn grommende Porsche over een zebra scheurt?
Jongens in Arnhem die een 73-jarige man doodslaan?
Een dronken automobilist?
Corona?
Het is bij mijn weten geen oorlog in Nederland, maar de gevaren zijn velerlei.
Gisteren wandelden we in het Spanderswoud bij het Hilversumse mediapark en verdwaalden, ja, ja, eigen schuld, geen gps. Voorbijgangers hielpen. Nee geen ‘do ist der baanhoof…’ Niets dan voorkomende bereidwilligheid – met steun van de gps.
Niet dat het hielp, maar de houding van de wandelaars was balsem op ons, dolende zielen.
Na uren bereikten we – moe doch voldaan – de parkeerplaats waar de auto stond die ons veilig naar Amsterdam terugbracht.
2  N O V E M B E R

 

Hoe je oud wordt

Het verleden is als een ander land. Wil je er komen, dan moet je een of meer grenzen over en duurt het even voordat je je er thuis voelt.
Mij valt op dat wij vandaag de dag het verleden alleen bezoeken als de agenda van de media erom vraagt. Van veel begrip getuigt zo’n benadering zelden.
Misschien klinkt dit wat te algemeen. Laat ik daarom uitgaan van mezelf, iemand die in de Tweede Wereldoorlog is opgegroeid en daaraan de zekerheid ontleent dat hij in elk geval een deel van ons onafzienbare verleden kent als zijn broekzak, nou ja, als het fotoboek van zijn familie dat hem laat zien hoe zijn naamloze voorouders de ontmoeting met de Grote Geschiedenis hebben ervaren.
Het onderzoeken en schrijven leert mij ze te begrijpen, ik leer ze in hun tijd en wereld als veelal verstandige, bewuste landgenoten kennen, die – dat wel – in een volkomen ander land woonden dan waarin ik sinds 1940 woon. Een andere cultuur ook, andere zeden en gewoonten, andere normen en waarden.
Lastig, maar interessant. Ik begreep waarom ze vaak handelden zoals ze handelden, al zou ik het – waanwijze eenentwintigste-eeuwer die ik ben – misschien niet zo gedaan hebben.
Het stemde me bescheiden en mijn bewondering voor mijn voorouders nam toe. Van sommigen ging ik zo waar houden. Het werden mensen, échte mensen, familie, voor mij een tamelijk leeg begrip dat nu eeuwen ver werd opgerekt.
Het werk behoedde mij voor een houding die in deze tijd vanzelfsprekend lijkt te zijn geworden: die lui van vroeger deden alles fout. Daarom mag je hun cultuur met verachting bejegenen. Het waren sufferds, die voorouders, ze waren achterlijk, dom en sommigen bezield van louter kwaadaardig bedoelingen. Als je toevallig met ze te maken krijgt, lijken ze het wel op jou, verlichte eenentwintigste-eeuwer, gemunt te hebben, en jij lijdt daar elke dag onder, elke dag.
Het legt een kloof bloot tussen mij en na mij komende generaties, die ik niet meer gedicht krijg. Het zadelt mij op met het idee dat ik oud ben, er niet meer toe doe, en in een ander land leef. Jongere tijdgenoten, merk ik, kennen mijn eeuwenoude land niet en willen er vooral ook niet heen.
Geschiedenis, wil ik maar zeggen, leer je niet door de media of op school, niet van historici als Mark Rutte of de koning, niet uit boekjes, boeken of syllabi, geschiedenis leer je thuis met anderen in je dagelijkse omgeving. Daar leert je wat het betekent om in een open samenleving als de onze telkens weer een grens te moet overschrijden als je wilt mee blijven spelen en serieus genomen wilt worden.
Geschiedenis is een verhaal waar je zelf aan mee schrijft.
1  N O V E M B E R