Logboek maart 2021

TERUG NAAR DE VOORPAGINA

 

Qatar

We gingen niet naar Rome. Nederland verloor met 3-2 van Zwitserland. Weg waren de veel te hoog gespannen verwachtingen. De vraag of je – het was 1934 – in een fascistische dictatuur als Italië wel kón voetballen, hoefde niet meer gesteld te worden, al noemde de veelgelezen Sportkroniek Mussolini een eminente leider. Nu het Nederlands elftal in Istanbul nogal kansloos onderuit ging tegen Turkije – dat ook al trekken heeft van een dictatuur – lijkt de geschiedenis zich te herhalen. Ik denk dat we het niet meer over Qatar hoeven te hebben. Niet omdat Nederland verloor, maar omdat dit elftal op Matthijs de Ligt en Frenkie de Jong na uit louter angstige middelmatigheid bestaat – geen fantasie, liever breed en een tikkie terug dan de lust en het lef van de onversaagde Sturm und Drang. En vooral: er is geen leider. Zolang Virgil van Dijk gedwongen is in Engeland zijn wonden te likken, ontbreekt deze onmisbare schakel, die voor een voetbalelftal belangrijker is dan de trainer, zoals elke slimme voetballer weet. O, wat kan het leven van een verwaten Nederlandse voetbalconsument toch pijnlijk zijn. 
2 5  M A A R T 

 

Rotstreek

Sigrid Kaag kreeg het al meteen voor haar kiezen. De liberaal Rutte spaarde haar niet. Hij wou wel in zee met JA21. Had zeker Lubach niet gezien. JA21, een afsplitsing van Baudet en Van Haga, die met hun polder-nationaalsocialisme à la Mussert – houzee, jongens – een electoraat  hebben geschapen dat bereid is elke vorm van beschaving met voeten te treden. Joost Eerdmans en Annabel Nanninga zijn hun geestverwanten, net zo erg. En met zulke types wil Mark Rutte zaken doen? Niet echt, denk ik, zijn opmerking leek me eerder zo’n rotstreek die corpsballen in eigen kring opdoen. Empathie wordt – voor zover aanwezig – als een zwakte gezien. Je zal maar het beste met een ander voorhebben. Dan krijg je het met een man als Rutte heel moeilijk. Hij heeft lak heeft aan alles wat zijn belang schaadt.
2 4  M A A R T

 

Zwarte Boer

Wat verwachtte de enige zwarte boer die ik ken, toen hij vorige week de duizelingwekkende hoeveelheid namen op zijn stembiljet zag? Als varkenshoeder was hij een trouwe lezer van Pigbusiness, het blad van Caroline van der Plas, maar hij had ook iets gehoord over een zekere Sylvana Simons, een zwarte vrouw, die opkwam voor mensen zoals hij, een zwarte man. Maar Caroline droeg de boeren van Farmers Defence Force een warm hart toe en had dus óók het beste met hem voor. Wat te doen? Zijn huidskleur kon hij niet veranderen. Zijn beroep wel? Hij kon zijn veestapel natuurlijk op Marktplaats zetten, maar ja, christus, zijn varkens, die heerlijke, knorrende donderstenen, wat maakte de politiek je het leven toch moeilijk. Hé, verrek, daar had je ook een Partij voor de Dieren… Die dan maar…?
2 2  M A A R T 

 

Amelisweerd

Ik blijf het doen, protesteren. Nu weer tegen de kap van tientallen oeroude bomen op het landgoed Amelisweerd. De VVD verstikt Moeder Aarde liever met nóg meer asfalt dan de oude dame te ontzien en met zoveel liefde te bejegenen dat ze al haar fleur en kleur ten toon kan spreiden. Onderteken de petitie. Wat het ook oplevert, het helpt in elk geval tegen je slechte humeur. Even verlies je mét vele geestverwanten de machteloosheid die je bekruipt ten overstaan van dit domme politieke geweld. De verwoesting van de natuur is niet alleen een schande omdat ze mens, dier en flora beschadigt, maar ook omdat ze voorkomt dat Den Haag vooruit kijkt en minder gemakzuchtige oplossingen verzint. Mensen genoeg in Nederland die het gevoel en de hersens hebben om het beter te doen. Raadpleeg die en neem wat meer de benenwagen, zou ik politici willen aanbevelen. Goed middel tegen leeghoofdigheid, Cora.
2 1  M A A R T 

 

Russische muziek

Dank zij het Concertgebouw kon ik – tegen een kleine vergoeding – op mijn computer Lucas en Arthur Jussen muziek van Rachmaninof, Stravinsky, Sjostakovitsj en Arenski horen spelen. Twee piano’s op het podium van een lege Grote Zaal en twee getalenteerde pianisten die weergaloos boeiende stukken speelden die ik niet vaak en zelfs niet eerder had gehoord, zoals een prachtig stuk van iemand die ik toch met een gerust hart mijn lievelingscomponist kan noemen, Igor Stravinsky. Wat een verrassing, deze muziek van hem. Eva Cleven mocht de beide pianisten vragen stellen, maar ze had het met hen niet over deze wonderlijk mooie stukken, ze wilde de Russische ziel besproken hebben. Ik moest erom lachen – wat kun je anders met zo’n platitude, de Russische ziel, mijn God – maar ik was blij dat Lucas en Arthur erin slaagden een intelligent antwoord te geven. Ik snapte sowieso het hinderlijke gepraat van deze Eva Cleven niet, laat die mannen toch spelen, dacht ik, en als er dan toch zo nodig volgens de media-mode gebabbeld moet worden, heb het dan over muziek en maak gebruik van twee zulke deskundigen die zich er oprecht over verbaasden dat de weergaloze muziek van Stravinsky bijvoorbeeld honderd jaar oud na dato nog zo modern klonk. Muziek telt geen tijd, maar leeft in eeuwigheid, en wat die Russische ziel betref: ach, die ging zo kort voor Pasen – als de Heilige Geest zelf – in lucht op, toen Lucas en Arthur speels en lichtvoetig La Coquette van Anton Arenski ten gehore brachten. La Coquette voerde mij ver weg van Sint-Petersburg, de Oktoberrevolutie, Stalin, het communisme en de Goelag naar Parijs waar kunstenaars toen net als in Rusland in de ban van het avant-gardistische avontuur waren aangeraakt.
2 0  M A A R T  

 

Sigrid Kaag wint

Het doet me deugd dat Sigrid Kaag de morele winnaar van ons vierjaarlijkse politieke gezelschapsspel is geworden. Zij is de sterkste. Sterker dan Mark Rutte die te zeer leunt op de neoliberale Hollandse kleinburger om durf en kracht te kunnen uitstralen. Bovendien omringt hij zich iets te makkelijk met leuke dingen uit de achterban – om met Remco Campert te spreken. Vrouwen als Sigrid Kaag is hij vermoedelijk helemaal niet gewend. Ja, met Angela Merkel kon hij door één deur, maar die gaat ons verlaten. Benieuwd of Kaag haar plaats kan innemen.
1 8  M A A R T  

 

Consumenten

Vandaag is het de laatste dag dat we kunnen stemmen. Zouden er nog Nederlanders zijn die dit niet weten? Al weken gaat het in de media nergens anders over. Zoveel aandacht voor de verkiezingen heb ik niet eerder gezien. Wat is er aan de hand? Voor u een vraag, voor mij een weet. Kiezers zijn nu definitief consumenten geworden. Ze scharrelen langs de vakken in de politieke supermarkt en pakken wat van hun gading is. Nu eens dit, dan weer dat. Het schept ruimte voor marktkooplui van allerlei soort, vooral ook van de schreeuwers onder hen. Er is bij hen – geholpen als ze worden door eigentijdse marketeers met hun algoritmen – nauwelijks nog enig begrip voor wat verkiezingen in Nederland waren: een mogelijkheid voor de anonieme burger om in een democratisch georganiseerde staat als de onze – met één rood vakje – zijn voorkeur kenbaar te maken. Vóór of tégen een beleid dat in het belang is van iederéén – en niet alleen van jou. De media versterken de consumptieve sfeer. Veel smaken en lekkere hapjes, maar degelijke kost? Nee, dat blieft de kijker niet. Het moet wel leuk blijven. Politiek is een zaak geworden van talkshows en politici. Deze belanghebbenden nemen elke gelegenheid te baat om nieuwe klanten te werven. Geen wonder dat de VVD, een partij die als geen ander de consument op zijn wenken bedient, als een goed gevulde Appie ook de komende jaren in de media gratis en voor niets zijn kiloknallers mag blijven aanbieden.  
1 7  M A A R T

 

Thierry Baudet

Wat een afgang van Thierry Baudet bij Jinek gisteravond. Ik kreeg haast met hem te doen. Opeens drong tot me door waarom hij zo’n mislukkeling is, en in die zin aardiger dan die vervelende drammer Geert Wilders. Baudet, bedacht ik, moet ooit een slimme, gevoelige en dromerige jongen zijn geweest, die lang buiten de werkelijkheid, de door volwassenen opgelegde zintuiglijk waarneembare werkelijkheid, mocht buitenspelen, meer tot de kunst voorbestemd dan tot de politiek. Het is het lot van zulke narcisten om in de politiek – of bij de media – te belanden, verbale werelden waar je je dank zij de gave van het woord thuis kunt voelen zonder al te veel door anderen te worden lastig gevallen. Denk je. Maar vergis je niet. Die anderen zijn er wel degelijk, in groten getale zelfs en ze spreken je soms met gezag tegen. Bovendien is de taal in die ogenschijnlijk zo andere wereld niet bedoeld om iets moois mee te maken, die taal is bedoeld om macht te verwerven en anderen het eigen gelijk op te leggen. Baudet begrijpt dat nog steeds niet. Hij wentelt zich almaar meer in zijn machtsdromen – zijn successen kun je ook zeggen, ál die boeken die hij geschreven heeft. Die borstklopperij moet hij in Donald Trump herkend hebben – om maar te zwijgen over die andere politieke kunstartiest, ‘de F,’ zoals Arno Geiger hem in zijn prachtige boek Onder de Drachenwand noemt. Thierry Baudet zou tragisch zijn als hij zelf én zijn geliefde vaderland er groot genoeg voor waren. Na gisteravond zeg ik alleen maar: Kleiner Mann, was nun?
1 2  M A A R T

 

Boeken en tv

Heel lang geleden praatte ik als redacteur van de veel te moeilijke Basisboeken bij Ambo mee over een kwestie die ons uitgevers, boekhandelaren, journalisten en schrijvers toen erg hoog zat. De tv vonden we eensgezind op een bijeenkomst in Hilversum deed te weinig aan boeken. Onder leiding van een bijzonder man, Herman van Run, de hoofdredacteur van De Tijd, mochten we urenlang uitleggen hoe we daarover dachten, maar direct resultaat had ons geanimeerde gesprek niet, hoewel er een paar omroepbonzen met ons meedachten, maar het ging natuurlijk om lézers en die ontbraken. Niettemin kregen we dank zij de VPRO later twee boeiende boekenprogramma’s met Adriaan van Dis en Michaël Zeeman die telkens weer de moeite waard waren, maar latere pogingen om kijkers voor het boek te interesseren raakten minder in trek, ook bij mij. Praten over boeken deed ik liever onder vrienden. Bovendien lás ik ze liever, die boeken, ook al omdat ik er in de Volkskrant over ging schrijven. Maar deze week keek ik weer met plezier naar een programma over boeken en dat kwam door Eus, Özcan Akyol uit Deventer, wiens Boekenclub ik onderging als een avond-uit met vrienden. Met als eenmanspubliek de onnavolgbare Stefano Keizers laat Özcan Akyol ons zien wat een ongelooflijke slimmerik – en goed acteur – hij is, maar hij betoont zich vooral ook, in woord en gebaar, schrijver. Met andere woorden: hij weet waar hij het over heeft. Zo slaagt hij erin zijn kostbare, speels ingerichte zendtijd inhoud te geven door het écht over boeken te laten gaan, dat wil zeggen over het lézen van boeken en dat werkt aanstekelijk. Ik had bijna zin om eraan mee te doen. En, mooie bijvangst: zelfs bekende Nederlanders worden met hun neus in een boek een stuk minder irritant.
1 1   M A A R T 

Kranten

VERVOLG VOORPAGINA   Lees ik in mijn huidige gevangenschap meer of anders? Ik ben in elk geval langer met mijn kranten in de weer. Ik spel ze, in alle rust. Ik heb tijd te over en vermaak me soms uren met het lezen van het nieuws, meer dan met het kijken naar het NOS-journaal dat er telkens weer in slaagt zelfs grote zaken onbenullig te maken. Nee, dan mijn kranten. Wat een grillig wereldbeeld bieden ze mij tweemaal daags. Gruwelijk soms. Vandaag alleen al dat Franse meisje van 13 wier leugens de moord op de leraar Samuel Paty ten gevolge hadden. Of die kinderen die een homoseksuele man in het Belgische Beveren vermoordden. En dan dat rare stel koningskinderen dat op hun landgoed van 12,2 miljoen dollar in Californië misbruikte kippen de ruimte geeft om weer kip te zijn en zich ook nog eens heel volks als woke manifesteert. Of de Partij voor de Dieren die klaagt over een coronavirus omdat er haai in zit. Voor mij als lezer komt al die ellende samen in het heldere betoog van Aleid Truijens over de leesvaardigheid van onze kinderen die op hun vijftiende zo goed als analfabeet zijn. Je vraagt je af hoeveel boeken hun ouders thuis in de kast hebben staan. Hun zal vermoedelijk de verkoop van de allereerste tweet voor 2,5 miljoen dollar als muziek in de oren klinken. Net als het gerinkel van die idiote bitcoins. Maar toen ook Joost Eerdmans nog langskwam, met Annabel voor hun splinter op pad in Tuindorp Oostzaan, werd het me te machtig. Ik dreigde met een akelig krantenleesvirus besmet te raken. Het werd tijd voor een boek.
9  M A A R T

 

Sigrid Kaag

Goed interview met Sigrid Kaag in de Volkskrant. Het hielp mij nog meer te hopen dat zij van D66 een partij maakt waarbij ik me als overtuigde sociaaldemocraat thuis kan voelen. Ik zweef alweer wat minder. Belangrijk vond ik wat Kaag over het seksisme in Nederland te berde bracht. Het zou prachtig zijn als door haar toedoen al die viespeuken, stiekemerds en lafaards op sociale media wat meer gingen nadenken alvorens de afkeer van zichzelf en het onbegrip voor anderen als onversneden vrouwenhaat op hun apparaatjes bij elkaar te vingeren.   
4  M A A R T 

 

Wit en de dichtkunst

Er was weer eens ophef in de vaderlandse literatuur. Marieke Lucas Rijneveld mocht de poëzie van Amanda Gorman niet vertalen omdat ze wit was. Vreemd, nooit gaat het over vertalen. Zelfs in recensies van buitenlandse boeken wordt er zelden een opmerking over gemaakt, hoewel iedere lezer weet hoe nauw het in de Weltliteratur luistert sinds Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) dat begrip salonfähig heeft gemaakt. Nog gekker was het gedoe, omdat het niet ging over de vaardigheden van Marieke Lucas Rijneveld, die als eerste buitenlandse de Britse Bookerprijs had gewonnen, maar om haar huidskleur. Is een Japanse pianiste die Mozart vertolkt daartoe minder in staat dan een Weense kunstbroeder? Kan een Israëlische kok een paella smakelijker maken dan een Spaanse collega op de Ramblas in Barcelona? Het zijn idiote vragen, ja, maar helaas doen ze opgeld nu het identiteitsdenken steeds meer wortel schiet in het Nederlandse culturele landschap. Iedereen heeft een identiteit, of is ernaar op zoek, maar je identiteit bepaalt niet ál je kwaliteiten. Of je man, vrouw, kind, zwart, groen, Jood of blauw bent zegt weinig over je menselijke eigenschappen. Racisme is de voedingsbodem van dit denken. Maar racisme met zijn Blut und Boden is gevaarlijke onzin omdat menselijke rassen niet bestaan. Er zijn verschillen tussen mensen, zeker, maar die kun je niet duiden in termen van ras. Niettemin is zoveel jaar na Hitler racisme in de media weer het gesprek van de dag. ‘Ras’ is iets wat kwaadaardige narcisten anderen aandoen. Laten we die lui een halt toeroepen. Amanda Gorman en Marieke Lucas Rijneveld hebben er geen last van, maakte ik op uit de berichtgeving. Gefascineerd door elkaars werk zouden ze het uitstekend met elkaar kunnen vinden.
3  M A A R T