Voel je ‘m?

Dagstukjes – 290

 

 

Si le monde était clair, l’art ne serait pas.
ALBERT CAMUS

 

 

 

 

Kunst is, kort samengevat, iets wat gemaakt is door een man, een vrouw, een kind en soms door een paar mannen, vrouwen en kinderen. We noemen dat een kunstwerk. Zonder kunstwerk is er geen kunst, wat in debatten, kritieken, colleges en televisie-gezever weleens wordt vergeten.

Een kunstwerk bestáát, je kunt het zien, je kunt het horen, je kunt het voelen en je kunt het lezen.

Je hoeft het slechts te willen.

Je kunt het beschrijven en je kunt het beoordelen, allemaal heel simpel totdat er een oordeel geveld moet worden. Waarom? Omdat zo’n kunstwerk je daartoe dwingt. Is het wat of is het niks? Het ís iets als wat je ziet of hoort of voelt of leest eerst één zintuig prikkelt en vervolgens de andere laat mee resoneren. Je lichaam vibreert en je geest doet vrolijk mee. Alsof je gelukkig wordt.

Als je je lichaam niet voelt, is er geen kunst – of hofmakerij, of godsdienst, of voortplanting, of ontwikkeling, eveneens creatieve mogelijkheden die de mens boven zichzelf uit kunnen tillen.

Hep ’t nut

Mooi, dat weet iedereen, maar nu dat oordeel, of liever gezegd, want je voelt al wat je vindt, hoe druk je je waardering uit? Kun je het vergelijken met de manier waarop je andere dingen die mensen maken, een salontafel bijvoorbeeld, of een tafelkleed, of een japon, of een auto, of een taart beschrijft en waardeert?

Misschien, maar als het om kunst gaat, vallen veel mensen stil, is mijn ervaring. Hep ’t nut, zo’n ding of dat geram op de piano? Dan wordt het ze te moeilijk en gelijk hebben ze. Moeilijk is het. Maar het gevaar is groot dat ze – op dit punt aangekomen – het oordeel aan een ander overlaten, een zogenoemde deskundige, die er heel soms is, maar vaak ook niet. Bovendien moet je eerst nog vaststellen wie er zo deskundig is dat je jouw oordeel aan hem of haar kunt overlaten.

Er is maar één uitweg: je moet het zélf doen, helemaal alleen. Je. moet in het belang van je eigen geestelijke gezondheid, onafhankelijkheid en persoonlijkheid blijven proberen zélf je oordeel te vormen, net zo lang tot je erin slaagt het kaf van het koren te scheiden. Maar dan bén je ook wat en hang je niet meer avonden lang op de bank om naar het Songfestival te kijken. Dan draag je eraan bij dat kunst thuis, in je buurt, op je werk en misschien zelfs op de televisie niet langer wordt miskend.

Batavus Droogstoppel

Dat laatste is – zeker in Nederland, land van kooplui, regelneven, BN’ers en influencers – een hardnekkig probleem, door Multatuli briljant voelbaar gemaakt in de figuur van Batavus Droogstoppel in zijn Max Havelaar. Ook bijna twee eeuwen later steekt deze geborneerde burgerman nog steeds ongegeneerd zijn kop op. Alsof er nooit iets is veranderd.

Niet zo vreemd als je ziet hoe neoliberale politici in Den Haag het land besturen. Ze doen zich voor als no-nonsense realisten, materialisten pur sang, verdedigers van het Nut & De Centen, maar als puntje bij paaltje komt, blijken Mark, Hugo en Wopke even wereldvreemd als de eerste de beste kunstartiest, zo wereldvreemd dat ze er – volgens de Algemene Rekenkamer – een grote rotzooi van hebben gemaakt.

Het ontbreekt hun, vrees ik, aan de fantasie, de verbeeldingskracht, de eerlijkheid en de moed die je vooral in de muziek, de literatuur, het theater, het ballet, de beeldende kunst, de fotografie, de architectuur en de film leert kennen, deugden die álle menselijk handelen een onschatbare maatschappelijke waarde verlenen. 

 

 

TERUG NAAR DE VOORPAGINA
LEES VERDER
WKtS
HERZIEN OP 1 JUNI 2021
EERDER IN LOGBOEK VAN 22 MEI 2021