Dagstukjes – 306
In de jaren zestig van de vorige eeuw werd de sociale academie spraakmakend. Afgestudeerden gingen de maatschappij mensvriendelijker maken. Om dat doel te bereiken was taal hét middel. Ineens wemelde het van de vernieuwende uitdrukkingen. Ik heb ze niet allemaal onthouden, maar ‘het naar de ander toe communiceren’ is me altijd bijgebleven.
We lachten erom. Wie zo sprak hoefde je niet serieus te nemen. Vandaag de dag lees je dergelijke krompraat in de NRC.
Het doet me denken aan onze leraar Frans die ons op een dag een boekje liet zien dat we moesten lezen. Ik ben de titel vergeten, ik herinner me ook de auteur niet meer – het zal wel een Franse geleerde zijn geweest – maar ik weet nog wel wat er in dat boekje werd beweerd. Namelijk dat taalveranderingen aanvankelijk taalfouten waren. Ze werden gemaakt door sprekers die niet erg thuis waren in de grammatica.
Sindsdien denk ik genuanceerder over taalfouten. Ze ergeren me, maar tegelijkertijd vernieuwen ze kennelijk de taal.
Vervlakking
Ik heb dat lang geloofd, maar als ik nu de kranten lees, of naar de televisie kijk, of naar de radio luister, zie en hoor ik zoveel gemelijke napraterij dat je eerder van vervlakking dan van vernieuwing kunt spreken.
Dan zeggen ze ‘richting’ als het ‘naar’ moet zijn, of ‘in de richting van’. Je gaat naar Amsterdam, nee, je gaat richting Amsterdam. Plaatselijke kranten zijn altijd lokale kranten en plaatsen locaties – hier heeft de makelaar met zijn leugentaal een stempel op het Nederlands gedrukt. Beau van Erven Dorens heeft het in zijn kletsprogramma over 100.000 Russische troepen aan de grens van Oekraïne, maar hij verwart het Amerikaanse troops met het Nederlandse manschappen.
In de NRC lees ik over menskracht, rechtstreeks afkomstig uit het vocabulaire van de sociale academie, maar het is onzin. Man in het woord mankracht betekent al mens.
Alle prijzen, sorry awards, zijn tegenwoordig prestigieus. Impekt heeft invloed vervangen. Alles is focus geworden. Focus. Kranten zijn tegenwoordig titels met content. Wat voor content heeft jouw titel? Een dansvoorstelling wordt – in de NRC – afgetrapt en studenten starten steeds moeizamer hun carrière.
Maak je borst maar nat.
Woke
Sinds we het Nederlands uit handen hebben gegeven aan de onvolgroeide jongens en meisjes van de radio, de televisie en de reclame – en niet te vergeten de glossy’s – kan het alleen maar erger worden.
Misschien zou je met een beetje goede wil in hedendaagse taalfouten nog wel toekomstige veranderingen kunnen zien die in de Dikke Van Dale worden geregistreerd, maar gaat dat ook op voor de modieuze verbasteringen die in het voetspoor van de sociale academie een ideologisch effect moeten bewerkstelligen? Als het ware de maatschappij – en de geschiedenis – moeten veranderen?
Wat een woke wartaal.
L E E S V E R D E R
W K t S
2 F E B R U A R I 2022
