JAN VAN RIEBEECK GAAT AAN LAND IN ZUID-AFRIKA
EROEN PAUW interviewde – in een weer erbarmelijke uitzending, maar daarover later – het PVV-Kamerlid Martin Bosma die een boek had geschreven: Minderheid in eigen land. Het ging over Zuid-Afrika, het ANC, Nelson Mandela en de ‘oorspronkelijke bewoners’ van Zuid-Afrika, de Afrikaners.
Ik heb het boek niet gelezen, evenmin als Jeroen Pauw, of andere deelnemers aan het wezenloze gesprek zoals de lelijk kalende Frits Barend en de nu toch wel erg oud wordende Jan Mulder. Ik wil er dan ook niets over zeggen. Alleen dat begrip ‘oorspronkelijke bewoners’ bleef me dwars zitten. Er werd geen vraag over gesteld.
Volgens Bosma zijn de oorspronkelijke bewoners van Zuid-Afrika niet, zoals je zou denken, de zwarte Afrikanen, maar de nazaten van de blanke Nederlandse kolonisten die er op 6 april 1652 onder leiding van Jan van Riebeeck aan land gingen. Dat was in de tijd van de Verenigde Oost-Indische Compagnie, een staatsbedrijf met nog die échte VOC-mentaliteit waar ex-premier Balkenende zo van hield. Een onderneming die er niet voor terugdeinsde overal ter wereld land van anderen in te pikken en de oorspronkelijke bewoners te knechten. Lees Max Havelaar van Multatuli.
‘Oorspronkelijke bewoners’ ging het door me heen en ik moest aan de indianen in Noord-Amerika denken, en aan de Inuit, de Kaninefaten, de Aboriginals en de Mongolen. Allemaal oorspronkelijke bewoners. Of – om bij de Kaninefaten te blijven – waren het de Germanen, de Angelen en de Saksen, de Kelten, de Pruisen, de Friezen, de Hollanders, de Ingweonen, wij? En hoe zit het met die Obama’s in Amerika?
Ik had het moeilijk met de vraag omdat ik, oorspronkelijke bewoner of niet, op zijn best een halve Nederlander ben. Mijn moeder was – net als ons koninklijk huis op Máxima na – van Duitsen bloede.
Volgens Bosma was het gebied in Afrika, toen de Nederlandse kolonisten zich er vestigden, leeg. Zij waren de eerste bewoners, de oorspronkelijke bewoners dus, die nu door de nazaten van de niet-oorspronkelijke bewoners hun land worden uitgejaagd of tot een minderheid gemaakt. (Een minderheid waren ze overigens altijd al en verdreven werden ze ook al eerder. Door de Engelsen die hen nog veel bloediger naar het leven stonden dan het ANC volgens Bosma in het recente verleden. Maar dat terzijde).
Wat wil die Bosma met dat begrip ‘oorspronkelijke bewoners’? Hoe krijg je zoiets vaags enigszins in de vingers? Voor Bosma is dat vermoedelijk niet zo belangrijk. Voor hem is het begrip vooral een middel om ons ervan te overtuigen dat ook ‘wij’ als oorspronkelijke bewoners van Nederland een minderheid worden. Net als de blanken in Zuid-Afrika. Niet door de zwarte volgelingen van het ANC, maar door de niet-oorspronkelijke bewoners van Nederland, zoals Turken, Kaapverdianen, Marokkanen, Syriërs, Egyptenaren, Vietnamezen – en zo voort en zo verder.
Wat wil iemand, als schrijver, als Kamerlid én als intellectueel, want gestudeerd hebbende, en zelf oorspronkelijke bewoner van Wormer aan de Zaan, met een dergelijke, wereldomspannende vergelijking, anno nu, in Nederland?
Ik weet het niet, maar ik denk, nog zonder dit boek in handen te hebben gehad, dat meneer Bosma zijn lezers opzadelt met een bizar soort nationalisme van eigen makelij dat ons met de bekende connotatie ‘eigen volk eerst’ onontkoombaar terugvoert naar het fascisme van de twintigste eeuw.
Wie er in zo’n slordig televisieprogramma als van Jeroen Pauw weer eens in het openbaar mee te maken krijgt, voelt heel erg de neiging opkomen om dit geraaskal een halt toe te roepen.
Weg met dat stompzinnige nationalisme, weg uit Nederland, weg uit de wereld, en vooral ook weg uit de FIFA – om eens een actueel puntje te scoren.
Het is mede die organisatie die met steun van exorbitant goed betaalde voetballers, trainers, voetbalbestuurders, clubeigenaren, spelershandelaren, maffiosi en mediaknechten dit virulente nationalisme de afgelopen decennia salonfähig heeft gemaakt. Puissant rijke Arabische oliesjeik, meneer Poetin en populisten overal in Europa spinnen er garen bij.
Als er in onze tijd iets is dat, socialistisch of niet, miljoenen onschuldigen heeft geschaad – en doorgaat miljoenen te schaden – dan is het dit meedogenloze, levensgevaarlijke nationalisme, juist als het gekleed gaat in de sleetse academische toga van Martin Bosma of het bezwete Barcelona-shirt van Lionel Messi.
29 MEI 2015
Een dag nadat bovenstaand stukje op wiewiewie werd gepubliceerd, weerlegde Bram Vermeulen in de NRC de leeg-landtheorie van Martin Bosma, die populair is in extreem-rechtse kringen in Zuid-Afrika. Hij concludeert: ‘Martin Bosma winkelt selectief in historische bronnen. Zijn stelling dat het oosten van Zuid-Afrika onbewoond was voordat de blanken arriveerden, is onwaar.’
Bram Vermeulen onderscheidt zich voor mij als NRC- lezer al heel lang als een zeer betrouwbare en bijzonder goed geïnformeerde correspondent.
