Driemaal Kafka’s handschrift voor de computer:
‘voor eigen gebruik’, ‘voor anderen’ en doorgestreept.
Schrijven als Franz Kafka, kan dat? Dat kan, maar wil je het ook?
Een discussie ligt in het verschiet.
Eerst maar eens vertellen wat ik bedoel met ‘schrijven als Franz Kafka’. Het wil in elk geval niet zeggen dat iedereen voortaan zulke brieven, dagboeken, romans en verhalen kan schrijven zoals hij. Ik zou zeggen: ga die eerst eens lezen voordat we het over schrijven hebben.
De Finse letterontwerpster Julia Sysmäläinen was zo geïntrigeerd door het schrift van Franz Kafka – die uiteraard alles nog met pen of potlood schreef – dat zij zich afvroeg of ze zijn lezers en bewonderaars niet een dienst kon bewijzen door zijn schrift te digitaliseren en het voor de computer geschikt te maken.
Het is haar gelukt.
Haar letter heet FF Mister K.
Iedereen die op zijn computer een tekst wil vervaardigen die op een handgeschreven brief van Franz Kafka lijkt (zie afbeelding), kan nu zijn gang gaan, als hij tenminste Sysmäläinens letter koopt en downloadt.
FF Mister K is een volledig alfabet, inclusief leestekens en ligaturen, dat zijn letters die met elkaar verbonden zijn, zoals de f en de l of de oe in het Franse woord oeuvre.
Is het ook mooi? De International Society for Typographic Designers in Londen heeft Sysmäläinen er een belangrijke prijs voor gegeven.
Terecht?
(1).jpg)
Ik vind van wel, als je ziet wat een technische prestatie ze heeft geleverd. Over de wáárde van haar mimicry zou je minder positief kunnen oordelen, want wat doe je een schrijver als Franz Kafka aan? Wordt hem niet veeleer iets ontnomen dan dat je hem iets geeft?
Allebei.
De filosooof Walter Benjamin heeft alweer lang geleden betoogd dat het kunstwerk in de tijd van de technologie – die alles reproduceerbaar maakt – van zijn aura wordt beroofd.
Dat is waar.
Maar je kunt ook zeggen dat onze hele, historische ontwikkeling een ontwikkeling in de richting van de reproduceerbaarheid is. De uitvinding van de boekdrukkunst was daarin een belangrijk moment. Voortaan kon ál het geschrevene door middel van de drukpers verveelvoudigd worden.
Zelfs de alfa’s onder ons, voor zo ver die er nog zijn, degenen die nog enigszins met de wereld van de humaniora in aanraking zijn geweest, zullen toch langzamerhand wel zijn gaan inzien dat wat zij bij Grieks en Latijn hebben geleerd volmaakt nutteloos is in een tijd waarin reproduceerbaarheid de norm is geworden. We kunnen al bijna de mens zelf reproduceren. In een laboratorium. Met een reageerbuis. Moet je nagaan wat dat betekent voor de seks, die nog een aantal jaren uitbundig zal worden gevierd, met steeds meer viagra, porno, BNN en Paul de Leeuw, en dan ophoudt.
Overbodig geworden.
Je ziet er de voortekenen van in het afkalven van onze, westerse, tradities en de futloosheid die daar voor in de plaats treedt. Onze leidinggevenden zijn het spoor bijster.
De digitalisering ondergraaft alle conventies waaraan zij nog steeds denken zich te moeten vastklampen. Ze zouden het verschijnsel van de informatica beter wat ernstiger kunnen nemen.
Ter bezwering van al deze ingewikkeldheden lees ik maar weer eens een paar bladzijden Kafka en weet dán: daar schuilt zijn geheim, en niet in zijn handschrift, dat gedigitaliseerd of niet, de komende jaren alleen maar kostbaarder zal worden.
Onbetaalbaar misschien wel, zelfs voor een schatrijke oliesjeik.
WKtS
14 MEI 2010
ZIE fontshop.de
