Een geschenk uit de hemel
Een heer die de straat afdaalt
een heer die de straat opklimt
twee heren die dalen en klimmen
dat is de ene heer daalt
en de andere heer klimt
PAUL VAN OSTAIJEN, Alpejagerslied
ijn opa was mijnwerker in het Ruhrgebied. Mijn ene opa. De andere was bákker in het Ruhrgebied. De eerste was Duitser, de tweede Nederlander. De eerste was de vader van mijn moeder, de tweede de vader van mijn vader. Ik heb ze nauwelijks gekend. Ze bestonden voor mij uit de verhalen die mijn vader en moeder over ze vertelden. Mijn moeder vol liefde. Mijn vader met nauw verholen tegenzin.
Voor mijn moeder was haar vader een idool. Tijdens de oorlog in Nederland leed ze zeer onder de scheiding van haar moeder, broers en zussen, maar om haar vader heeft ze dikwijls gehuild.
Mijn moeder vertelde dat haar vader niet lang mijnwerker was geweest. Hij vond het vuil werk. Hij wou hogerop.
In de tijd dat Adolf Hitler een geslaagde greep naar de macht deed werd hij beambte. Voortaan werkte hij bovengronds en was hij in de ogen van mijn moeder een héér. Meer was voor een man niet bereikbaar.
Ik moest óók een heer worden. Mijn vader was géén heer geworden. Hij bleef zijn leven lang een voddenbaal. Hij had van zijn goedlopende wagenmakerij weliswaar een goed lopende carrosseriefabriek gemaakt – met grootse daden in het verschiet – maar hij blééf een voddenbaal.
Het zijn verhalen – geen feiten.
Verhalen versterken de band met je geliefden, maar spoken alleen nog maar schimmig in je hoofd rond nadat hun scheppers zijn gaan hemelen.
Ik wil weten hoe het zat – en in hoeverre ik door mijn schatten van ouders ben bedrogen of misleid. Ik zoek koppig de waarheid, maar meestentijds tast ik in het duister. Met heel af en toe een geschenk uit de hemel. Zoals deze foto van mijn Duitse opa en oma in Gladbeck, jaren dertig. Mijn oma is mijn oma, onmiskenbaar, lijkt op mijn moeder en op mijn jongste zus. En mijn opa is een heer. Of niet soms?
Voor het eerst in mijn leven zie ik het gelijk van mijn moeder en ben ik blij dat ik ook een heer ben geworden, al woelt met het klimmen der jaren steeds onrustiger in mij de voddenbaal die mijn vader niet mocht zijn.
De foto is bepaald een opsteker.
Ik kan weer voort.
WKtS
17 OKTOBER 2016
