Gevaarlijke Kunst

Na 33 jaar is AIDA Nederland ermee opgehouden. Noodgedwongen. Er was geen geld meer.

AIDA begon in de jaren zeventig van de vorige eeuw als een internationale organisatie – een soort Amnesty International voor kunstenaars.

In Berlijn stond de Muur nog recht overeind en in het vrije Westen klonken steeds grimmiger geluiden vanachter het IJzeren Gordijn waar de eigen staatsburgers kil werden onderdrukt.

Onder hen waren óók kunstenaars, juist kunstenaars zal iemand zeggen die de westerse geschiedenis enigszins kent en begrijpt. Een van hen was de Tsjechische toneelschrijver Václav Havel die later president van zijn land werd. Het lot van deze onverzettelijke strijder tegen onrecht bracht de toneelmaakster Ariane Mnouchkine (foto) in Parijs en de toneelschrijver Tom Stoppard in Londen ertoe AIDA op te richten, de Association Internationale de Défense des Artistes.

HERMAN DIVENDAL

In landen als Zweden, Duitsland, Engeland en Nederland werden onmiddellijk nationale afdelingen opgericht die veelal tot de val van de Muur bleven draaien. Daarna hielden de meeste het voor gezien. In Nederland ging men – dankzij Herman Divendal – door.

In de ruim drie decennia van haar bestaan verrichtte AIDA Nederland – zonder ooit over een ruime kas te kunnen beschikken noch over personeel, anders dan vrijwilligers – onnoemelijk veel werk.

Honderden schrijvers, schilders, musici, fotografen, acteurs, cabaretiers, tekenaars, grafici, televisiemakers en filmers – wier werk in eigen land verboden was – vonden hier een veilige haven, waar ze weer konden zijn wat ze waren vóórdat ze om politieke redenen hun geboorteland moesten ontvluchten: kunstenaar.

WAARDE
Het was geen eenrichtingsverkeer tussen ons, Nederlandse geïnteresseerden, en deze gevluchte kunstenaars. In ruil voor wat wij hun probeerden te bieden, leerden zij ons dat hun kunst er soms dan wel heel erg anders mag uitzien (of klinken) dan wij in het Westen gewend zijn, maar daarom niet per se minder is.

Zeker niet. Want los van haar eigen min of meer exotische oorsprong en waarde, vertelt deze kunst ons stilzwijgend een indrukwekkend verhaal over onderdrukking en verzet, over wat gezagsdragers in sommige landen de kunst toestaan en wat kunstenaars zélf willen – het eeuwige verhaal van kunst die ongewenst is, ontaarde kunst, geváárlijke kunst.
Dát is de geschiedenis van AIDA. 

Zie ook Magisch Praag.
Zie ook Galerie Memling.

13 januari 2013