GRAF VAN DE ACTRICE RIKA HOPPER EN DIEN BENNINK IN AMSTERDAM. Foto Willem Kuipers
Dagstukjes – 248
Het vormt een trots paleis uit een vervalle stulp.
ZARA MARIA VAN ZON: SCHIJNVERMAAK [1]
IJNA TWEE MAANDEN geen Dagstukje geschreven. Geen tijd. Ik was te druk met de geschiedenis van mijn familie.
Verbazingwekkend wat een chaos als je begint te schrijven en als je dan na weken eindelijk klaar denkt te zijn, kun je opnieuw beginnen omdat je allerlei fouten ontdekt. In je tekst, maar ook in de historische werkelijkheid die je hebt willen weergeven.
Dat laatste is natuurlijk onvergeeflijk. Je mag de waarheid geen geweld aandoen en zeker je eigen waarheid niet. Voordat je het weet ben je de geschiedenis van jou en je familie aan het vervalsen en dat is heel erg. Maar nóg erger vond ik het dat ik soms aan de verleiding had toegegeven om te gaan raden, te gaan speculeren of te gaan gissen als ik iets niet wist, misschien omdat ik zo hoopte te kunnen verdringen dat ik het nooit zou weten, wat een kwelling is, onverdraaglijk, omdat dit verhaal niet zomaar geschiedenis is, het is jouw geschiedenis, jouw leven.
Rika Hopper
Dit verhaal is de geschiedenis van jouw familieleden, van jouw ouders, jouw grootouders, jouw voorouders, jouw voorvaderen en hun vrouwen die lief hadden en trouwden en al die neven en nichten hebben gebaard, waarvan ik er vele van nabij heb meegemaakt.
Het is ook het verhaal van deze of gene oudoom of oudtante die een bijzondere bijrol heeft gehad, zoals een zus van mijn grootmoeder, oudtante Dien Bennink, die de dienster was van de bekende actrice Rika Hopper – en het is ten slotte het verhaal van de vele, vele onbekende figuranten in dit familiestuk jouw verwanten hebben bemind, overspel met ze hebben hebben gepleegd, ze voortijdig zwanger hebben gemaakt, ze hebben gehaat, genegerd of opgelicht – een oneindig waargebeurd verhaal dat rechtstreeks deel uitmaakt van de grote geschiedinis en nauwelijks bekend is.
Wat te doen? Verder speuren is vaak vruchteloos. Herschrijven kan wél, en ja, daar ga je weer.
Het is lijden
Zo’n familiegeschiedenis als deze over de families Kuipers, Bennink, Hildebrandt en Bauckhorn, stoelt op dezelfde wetten als geschiedschrijving in het algemeen, zou je denken, maar nee: nu voel je het als er iets niet klopt en ben je bang op een dwaalspoor te belanden. Je blijkt jezelf in de loop van je leven zo volgezogen te hebben met allerlei mythen, indrukken, beelden, roddel en achterklap dat die werkelijkheid soms de vastgestelde feiten doet verbleken.
Het is lijden, maar voorlopig ben ik er klaar mee.
Dit karwei heeft me weer eens geleerd hoe ongelooflijk boeiend en tegeljkertijd hoe moeilijk geschiedschrijving is. En dan zijn er nog mensen die zeggen: waar hep dat nou voor nodig, die geschiedenis – het is de makke van onze hedendaagse volkse cultuur die onder invloed van onze volkse en a-historische media volkomen in het hier en nu opgesloten is geraakt.
Geborgenheid
Geschiedenis is geen nieuws. Geschiedenis is ook niet louter een opsomming van feiten. Geschiedenis is evenmin een verzameling foto’s, filmbeelden of radio-opnamen – hoe boeiend ook. Geschiedenis is het huis waarin je woont en je geborgen voelt, een huis dat steen voor steen is opgemetseld uit woorden, jouw woorden, die alleen betekenis krijgen als ze met overtuigingskracht en waarheidsgetrouw zijn opgeschreven.
Geschiedenis is de kunst van het schrijven, of nog beter: geschiedenis is de kunst van het vertéllen.
Zo beschermt het woord onze kwetsbare vergankelijke werkelijkheid tegen de vraatzucht van de tijd…
Als in den beginne…
LEES VERDER
WKtS
24 DECEMBER 2019
[1] Dit vers van Zara Maria van Zon staat in
Verzameling van stichtelyke gedichten,
nagelaten door wylen de welgeborene -,
Utrecht, 1756.
