Dagstukjes – 202
Alles klinkt mooier in
het Concertgebouw
MARKETING
Het sneeuwt in Amsterdam en ik denk aan Daniele Gatti, de dirigent van het Koninklijk Concertgebouworkest, met wie de directie op 1 augustus 2018 alle banden verbrak. Was hij niet goed genoeg?
Nee, Gatti moest weg nadat twee sopranen in The Washington Post van 26 juli 2018 hadden beweerd dat de dirigent ze onwelvoeglijk had benaderd.
Bij de ene, Alicia Berneche, toen 24, deed hij dat in 1996, bij de andere, Jean-Michèle Charbonnet, in 2000. Die tijdsspanne zegt misschien iets over de libidineuze opwellingen van de dirigent.
Meteen na deze publicatie bleken ook vrouwelijke musici van het Concertgebouworkest Gatti’s lusten te hebben moeten verduren.
Wie waren deze musici? Hoeveel waren het er? Wat was er voorgevallen? Een kus of poging tot een kus, een hand op een bil, een streling, de vraag om zijn stokje even vast te houden, zijn baton, zoals dat in die kringen heet?
We weten het niet. Maar volgens directeur Jan Raes, die in kranten als NRC en Het Parool en bij Podium Witteman zijn zegje mocht doen, maar de Volkskrant uitsloot – te kritisch? – was er na onderzoek een patroon in het gedrag van Gatti zichtbaar geworden.
Een patroon.
Een patroon?
Dat vond ik niet bepaald een sterk argument. De geleerde Rorschach heeft ons lang geleden alweer duidelijk gemaakt dat een mens in álles een patroon ziet, zelfs in een inktvlek. We hebben er mede onze complottheorieën aan te danken. Vandaag de dag vinden psychologen die Rorschach humbug.
Gouden Kalf
Maar goed, een patroon dus.
Dat kán.
Bij dit soort beschuldigingen is álles mogelijk. Maar de meest relevante vraag was uiteraard waarom Jan Raes daar nu mee komt. Ik denk eerlijk gezegd omdat hij bereid was sommige media de waarheid te vertellen in ruil voor de publiciteit waar de nieuwe, riante en zeer kostbare repeteerruimte van het orkest om vroeg.
Heb ik na alle vraaggesprekken met Jan Raes de waarheid gehoord?
Op geen stukken na.
Mij bleef bij dat Raes vooral welbespraakt de Godheid Der Marketing diende die voor een instelling als het Concertgebouworkest even onmisbaar is geworden als voor de Joden in de tijd van Mozes het Gouden Kalf.
Het gaat daar in de Van Baerlestraat al lang niet meer alleen om de muziek. Het gaat vooral ook om geld – om geld én carrières. Daar moet zelfs een met veel poeha binnengehaalde dirigent voor wijken zodra hij in de media wordt afgeschilderd als een melaatse en besmettingsgevaar dreigt.
Een veel dringender vraag werd niet gesteld, de vraag of Gatti in de tijd van zijn leiderschap het Concertgebouworkest nóg mooiere muziek heeft laten maken. Daar gaat het om. Het orkest is geen bedrijf dat producten maakt waarmee je geld verdient, het orkest is een scheppend gezelschap musici die het uiterste uit zichzelf halen om de luisteraar het hoogste te geven dat in dit ondermaanse bereikbaar is, muziek.
Makkelijk is dat niet. Het gaat niet zonder spanningen. Spanningen kunnen kunstenaars boven zichzelf doen uitstijgen, maar managers kunnen er zo van in de war raken dat ze niet meer in staat zijn een verstandige beslissing, of liever gezegd, in dit geval, een juiste en rechtvaardige beslissing te nemen.
Me Too
Jan Raes had beter een rechtszaak kunnen aanspannen. Dan waren de beschuldigingen onder ede te horen geweest, had Gatti volgens de geldende rechtsregels aangeklaagd kunnen worden en had hij zich met steun van een advocaat kunnen verdedigen. Zo werkt de rechtspraak.
Maar niets van dat al. Het was weer Me Too in Nederland, een mode die je als product van het puriteinse feminisme op de campus en in de suburb in Amerika nog wel kunt begrijpen, maar in Nederland?
Wij kennen – of kenden – een ándere cultuur, een cultuur die niet stoelt op het recht van de sterkste, een meerderheid of een geloof – zoals het feminisme – maar op rechtvaardigheid, een rechtvaardigheid, die in wetten en jurisprudentie gestalte krijgt. Het is de grondslag van onze democratische rechtsstaat. Als we dit fundament ondermijnen, zakken we vroeg of laat, maar onder invloed van hedendaagse schijnheiligen steeds sneller, weg in drijfzand.
LEES VERDER
WKtS
22 JANUARI 2019
