Lynchen, die hap

ORANJE, BLANJE, BLEU

 

Dagstukjes – 159

 

 

Dit is een goed milieu. Een Turk dweilt netjes
zijn leven lang de winkelgalerij.
Met geile menopauzebinnenpretjes,
heupwiegend, dweilt mevrouw de slaaf voorbij.

F.L.BASTET: PAX

 

r werd weer eens gepraat op de televisie. De meest ingewikkelde onderwerpen passeerden de revue. Ook ‘de’ slavernij. Niemand wist wie Multatuli was. Alle grote mannen uit het vaderlandse verleden moesten van straatnaamborden verwijderd worden. Ook de namen van scholen moesten van hen worden verlost. Ze waren fout geweest. Heel erg fout.

Ik vond het wel grappig. Een kleinzoon van me zit op het Sint Ignatius Gymnasium in Amsterdam, vroeger een school van – en misschien ook wel vóór – de Jezuïeten.

Ik dacht aan hem en zijn zelfs onder atheïsten zeer populaire school en vroeg me af of degenen die nog nooit van Multatuli hadden gehoord en de slavernij een Nederlands schandaal noemden, wisten wie die Jezuïeten waren geweest.

En wat ze deden, deze mannen achter de inquisitie, een van de ergste vormen van terreur die de machthebbers in de rooms-katholieke kerk zich tegenover dissidenten in het verleden hebben gepermitteerd. 

Ineens zag ik de diepe kloof in onze platte Nederlandse cultuur. Of een kloof? Het was meer een sloot, niet te nemen zo breed, tenzij je een polsstok had en zoals de ketterse Friezen het fierljeppen beheerste.

Pure emotie

De scheiding wordt niet veroorzaakt door gespreksonderwerpen als de slavernij – of de Jezuïeten – maar door de gevoelswaarde die zulke thema’s voor de eigentijdse mens hebben gekregen. Pure emotie.

Wat voor sommigen in het verleden is gebeurd en nu in rede bespreekbaar is – en dat ook moet zijn – is voor anderen een misdaad die terstond gewroken moet worden. Lynchen, die hap. Dat heeft, dacht ik, niet zozeer met geschiedenis te maken als wel met identiteit. Met de manier waarop jij jezelf ziet en wat je daarbij vindt passen of niet. Met jouw ego, en zelfs imago – hoe je op anderen wilt overkomen en indruk maken.

Identiteit kan een gevoelige snaar raken. Vertel mij wat. Ik had een Duitse moeder en raakte als kind na de oorlog soms weleens in verwarring door de vijandige houding van kinderen én volwassenen tegenover Duitsers als mijn moeder.

Identiteit hangt samen met cultuur, met de zeden en gewoonten die je met de paplepel ingegoten kreeg. Ze zijn je door en door vertrouwd – om niet te zeggen heilig. Het is een zegen als je van je ouders waarden meekrijgt die ook in het algemeen – buiten de deur bij wijze van spreken – hogelijk gewaardeerd worden. Maar o wee als dat niet zo is….

Identiteit en cultuur zijn voor élk mens van levensbelang. Anders gezegd: ze zijn oneindig veel belangrijker dan  ‘de aantrekkende economie’ waar het in Nederland telkens weer over gaat – zelfs als de economie even niet aantrekt.

Maar hoe belangrijk het verschijnsel cultuur ook is, de omgang ermee blijft in Nederland in een achterlijk soort provincialisme steken. Bij elke lichte vorm van wrijving is het ’terug naar af’. Vergelijk het met een woordenwisseling in je huwelijk als je vrouw telkens weer zegt dat zij het vroeger thuis anders deden. En uiteraard: beter. Die houding kan zo hardnekkig zijn dat een scheiding op den duur onvermijdelijk is. 

Op maatschappelijk niveau zie je deze conflictstof in het groot tussen degenen die geen oog hebben voor de cultuur van anderen, opgesloten als ze zitten in hun eigen gelijk, en degenen die dagelijks ervaren hoezeer hún cultuur afwijkt van de zeden en gewoonten die de uitverkorenen, veelal met geld, een academische opleiding en een goeie baan, in het openbaar uitdragen.

Stront

Het is een verschil dat elke samenleving te zien geeft, het heeft altijd bestaan en zál ook altijd bestaan. Je moet ermee leven. Je past je aan om erger te voorkomen. We weten wat er gebeurt als deze tweedeling strijd wordt, en benoemd wordt, bijvoorbeeld als ‘klassenstrijd’, de klassenstrijd waaraan zowel het socialisme als het communisme ten onder is gegaan, ten koste van miljoenen slachtoffers.

Daar zijn we mooi van af, dachten we, toen de Muur viel, maar nog geen 25 jaar later, is deze vorm van agressie alweer terug. Je ziet de haatgevoelens opleven omdat een steeds grote deel van het electoraat dit onrecht niet langer pikt.

Misschien wordt dit vuur aangewakkerd door de televisie. In elk geval wordt het erdoor salonfähig gemaakt. Politici zijn er samen en in vereniging met de media als de kippen bij zich erin te verlustigen.

Sommigen bedoelen het misschien goed, maar één ding staat als een paal boven water: zij lossen het probleem niet op. De politici noch de media. De media kunnen hooguit misstanden onder de aandacht brengen – wat een groot goed mag heten – maar zij nemen ze niet weg, al lijken ze dat wel steeds meer te willen als je hun beschuldigende toon hoort. Politici hebben maar één machtsmiddel: wetgeving. Daarmee kunnen zij iets veranderen, maar met wetgeving alleen los je het uiterst gecompliceerde vraagstuk van de cultuur niet op. Wetten zijn alleen doeltreffend als het gaat om conflicten die evident de wet schenden. Het was lang het mandaat dat Amnesty International kracht gaf op het moeilijke terrein van de mensenrechtenschendingen. In Nederland zien wij – in het klein – een leerzame variant als de Rijdende Rechter met het wetboek in de hand soms volstrekt ondoorgrondelijke burenruzies weet te bezweren. 

In de grote wereld verandert er, voor zo ver wij kunnen zien, op het gebied van culturele tegenstellingen, ondanks alle gekakel en gedoe, helemaal niets. Het wordt alleen maar erger. Degenen die zich door de ‘elite’ buiten spel gezet voelen, worden alleen maar kwaaier. Zij zijn te weinig vertrouwd met de academische, rationele en zelfs juridische manier van denken die hun tegenstanders sterk maakt. Ze voelen zich machteloos, en het feit dat sommige media hen in de waan brengen dat zij óók iets in de melk te brokkelen hebben, frustreert ze alleen nog maar meer. 

Facebook

Ik heb de indruk – op grond van mijn regelmatige omgang met stad- en buurtgenoten, winkeliers, trambestuurders, kinderen, vrienden en niet te vergeten bekende persoonlijkheden op Facebook – dat er voor veel mensen aan belangrijke culturele vraagstukken als racisme, integratie, slavernij of paaseitjes – de verstopeitjes van Albert Heijn – geen touw meer vast te knopen valt. Ze wachten allemaal op Godot, op iemand die ze helpt. Het mag Anton Mussert zijn, of boer Koekoek, of Pim Fortuyn, of Geert Wilders, of Thierry Baudet – het kan niet schelen wie het is, áls zo’n type je maar je eigenwaarde teruggeeft en daardoor sterker maakt.

De nood is hoog, soms zo hoog dat velen zich spontaan door zulke Rattenvangers laten verleiden, maar meestal blijkt algauw dat de meesten toch over te veel gezond verstand beschikken om zich knollen voor citroenen te laten verkopen. Zij laten zulke kletsmeiers na relatief korte tijd alweer vallen. Waar is bijvoorbeeld Geert Wilders gebleven? Baudet volgt. Dat kun je winst noemen, maar helemaal zeker ben ik daar niet van, want de twijfel blijft. 

Op dit moment – kort voor de gemeenteraadsverkiezingen – zie ik in de verste verte nog geen aanwijzing dat de politiek cultuur even serieus neemt als de portemonnee. Het risico is daarom groot dat de vaderlandse ruggengraat steeds meer kneuzingen en fracturen gaat vertonen die niet genezen door achterom te kijken en een beroep te doen op vroeger, denk aan de potsierlijke VOC-mentaliteit van Jan Peter Balkenende. Nee, deze geborneerdheid doet ons almaar sneller de dag naderen waarop er helemaal niets meer te helen valt. Dan klinkt op alle scholen het Wilhelmus, wappert aan elk overheidsgebouw het oranje-blanje-bleu, zijn we terug bij af en vallen er klappen.

LEES VERDER

 

 

10 JANUARI 2018
WKtS

PS. Reacties leren mij dat sommige lezers niet weten wat oranje-blanje-bleu is. Het waren de kleuren van de Nederlandse vlag voordat het rood-wit-blauw werd ingevoerd. Oranje verwijst naar Willem van Oranje, de vader des vaderlands, blanje betekent blank, het Nederlandse woord voor wit, en bleu is blauw. In de jaren dertig  van de twintigste eeuw koos de Nationaal Socialistische Beweging in Nederland deze kleuren ter vervanging van het inmiddels vertrouwde rood-wit-blauw.